Ülken Türk Tefekkür Tarihi adlı kitabını neden yazdığını şöyle özetliyor: Evvela Mekteplerimizde bir edebiyat tarihi okutulmaktadır. Fakat onunla muvazi olarak giden fikir hayatı bu dersin içinde yer almamıştır. Talebe efendiler, Baki'yi okurken İbn-i Kemal'i veya Namık Kemal'i okurken İshak Hoca veya Salih Zeki'yi bilmiyorlar. Halbuki bugünkü Türk dilini ve Türk hassasiyetini tanımak için onun tarihini, tekamülünü bilmek ne kadar zaruri ise; bugünkü Türk düşünüşünü anlamak için de onun geçirdiği istihaleleri bilmek o kadar zaruridir. Edebiyatımızın fikir hayatımızdan daha fazla orijinal olduğu söylenemez. Binaenaleyh didactik bir ihtiyaçla yalnız felsefe cereyanlarına bağlanmayarak milletimizin bütün fikri tekamülünü kısaca mütalaa edecek bir kitap meydana getirmek istedik.