GÜZEL İNSANLAR MERHABA! Dünyanın en sevilmeyen insanları “Hainlerdir!.” Tarihte yaşamış büyük imparator, sultan, komutan, devrimci … vb. insanları çoğumuz severiz. Toplum bu insanları kendine ve çocuklarına idol olarak kabul eder. Kitaplarda bu kahramanlara! şiirler övgüler dizilir. Tarihte, HAİN! damgası yemiş insanlar yok sayılır, çoğu insan hainin ardından bir Fatiha okumaz! Kimi insanlar bunların ardından lanetler bile okur. Bugün sizlere konu ile ilgili insanlar dışında çoğu insanın bilmediği duymadığı bir isimden kısaca söz etmek istiyorum. Sizleri 1925 yılına götürmek istiyorum. Genç Türkiye Cumhuriyetinin ilk yılları. 1925 yılının kış mevsimi, Şubat ayının 13. günü (günümüzde kutlanan sevgililer gününden bir gün önce) ) Diyarbakır Vilayetinin Piran kazasında Nakşibendi Tarikatının bölgede ünlü isimlerinden biri olan, Şeyh Sait öncülüğünde bir isyan patlak verir. Şeyh Sait öcülüğünde bu isyan hızla çevre il, ilçe ve kırsal köylere yayılır. 1925 Şeyh Sait isyanında biraz gölgede kalmış çok önemli bir figür vardır. Kimdir? Binbaşı Kasım (Ataç)… Binbaşı Kasım, isyanın kaderini belirleyen en önemli isimdir. 1884 Bitlis Vilayetinin Muş Sancağına bağlı Varto Kazasının Ku(o)lan Köyünde doğmuştur. Bölgenin önemli aşiretlerinden olan Cibranlı aşiretine mensuptur. II. Abdülhamit döneminde kurulan Kürt aşiret mensuplarınca kurulan Hamidiye Alaylarına Cibran aşireti büyük destek vermiştir. Devlet, Hamidiye Alaylarına aldığı aşiretlerin liderlerinin çocuklarını (bir nevi rehin olarak) onlara özel payitahtta açılmış olan Aşiret Mekteplerine alıyordu. Cibranlı Kasım, akrabası Cibranlı Halit Bey ile birlikte aşiret mektebine 1892 yılında girmiştir. Kasım 1897 yılında bu okuldan mezun olur, kısa bir süre II. Abdülhamit’in yaverliğini yapmıştır. Binbaşı Kasım I. Dünya Savaşında birçok cephede görev almıştır.1923 yılında askerlik mesleğinden emekli olarak Memleketi Varto’ya yerleşir. Kasım Bey yakın akrabası olan Cibranlı Halit Bey’in kız kardeşi ile evlenir. Halit Bey’in diğer kız kardeşi Şeyh Sait ile evlidir. Cibranlı Halit Bey, Kürtler için mücadele eden Azadî örgütünün en önemli isimlerindendir. Halit Bey enişteleri ile birlikte Kürtler için mücadele eder. Azadi örgütünün tertip ettiği isyan erken patlak verir. O dönemde Varto’da yaşayan Binbaşı Kasım’ın bu isyandaki rolü bugünde net değildir. Bacanağı olan Şeyh Sait ve yanındakileri Murat Köprüsü üzerinde bir anlamda tuzağa çekerek askerlerin eline geçmesine vesile olur. İstiklal Mahkemesinde diğer zanlılar ile birlikte yargılanan Kasım Bey ceza almaz. Devlet tarafından Aydın Söke iline zorunlu! İkamete tabi tutulur. 1945 yılında Kürtleri asimile etmek için çalışma yapmakla görevlendirilen ve bu maksatla, 1. Umum müfettiş olarak Diyarbekir’e tayin olunan M.Avni Doğan devlet kanalıyla Söke Kaymakamından Binbaşı Kasım’dan hatıralarını yazması istenir. Kasım bey bunları yazar ve devlete sunar. Bu hatıratlar devlet arşivlerinde mevcut olup yakın zamana kadar ulaşımı yasaktı. Yıllar önce bir kısmına ulaşan Uğur Mumcu eserlerinde yazmıştı. Hatıratların tamamı, toplum tarafından şimdiye dek bilinmiyordu. Binbaşı Kasım’ın yazdığı bu hatıraların bir nüshası kendi ailesinde de mevcut olup bunlar kamuoyu ile paylaşılmamıştı. Aile muhtemelen kamuoyunda hain gibi algılanan bir insana yönelecek tepkilerden çekinmişti. Bu defterlerin orijinali, araştırmacı Mahmut Akyürekli’ye teslim edildikten sonra yakın zamanda bizlerin erişimine sunulmuş oldu. Binbaşı Kasım hain miydi? Herkes onu kendi bakış açısına göre bir yere koyacaktır. Tarihçiler açısından hain veya kahraman yoktur. Tarihçilik, bir mahkeme edasıyla yargılama mesleği değildir. Tarihçi olay, olgular üzerinden yola çıkarak tarihi nesnel okumalar yapar. Neden sonuç ilişkisi içinde tarihi analizler yapmaya gayret eder. Hainler ve kahramanlar yaratmak kahve muhabbetinin ilgi alanına girer. Cumhuriyet tarihine, Şeyh Sait olayına, Kürt Tarihine ilgi duyan ve daha çok olaylara akademik açıdan bakmak isteyenler için önemli bir eser olduğunu söylemek isterim. Dipnot.1; Şeyh Sait Olayı; bir Kürt isyanı mı Gerici bir ayaklanma mı, Kürdistan emeli ilan İslami bir Kürdistan davası mı bu sorulara ve muhtemel cevaplara yer vermedim; zira bizde herkesin kendi meşrebince kendi ezber cevapları vardır. (bu eseri bu uygulamadan ilk okuyan ve incelemesini yazmak bize kısmet oldu:)))

Binbaşı Kasım'ın HatıralarıMahmut Akyürekli · Avesta Yayınları · 20204 okunma

·

643 görüntüleme

Umut Fırat

@AsparMordem ·

04 Temmuz 2021 18:58

İncelemeni yeni okudum gerçekten kıymetli bir inceleme olmuş. Kendi düşüncelerine yer vermeden, nesnel olarak incelemişsin, tebrikler. Bir sorum olacak kitabta Varto merkezindeki Alevî Aşiretleri hakkında herhangi bir bilgi vs.. var mı?

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Rîndkeş