Yargılar
"İlk defa İsveç'te bir kızla buluşuyorum.
Muhabbet ediyoruz, kız sevdiğim filmleri soruyor, okuduğum kitapları soruyor, gezdiğim ülkeleri soruyor. Ama işimi sormuyor.
Ben alışmışım Türklere, adın nedirden sonra ikinci soru işin nedir.
Yok abi döndük dolaştık sevdiğimiz yemeklere falan geldik hala sen ne iş yaparsın demiyor kız bir türlü.
En son ben sordum, dedim ki ya her şeyi sordun da, sen ne iş yaparsın diye sormadın. Dedi ki kız, ne iş yaptığını sorarsam dolaylı olarak sosyal statünü, kaç para kazandığını da sormuş olurum. Ayıptır. Ben paranı, statünü merak ettiğim için değil seni merak ettiğim için buradayım.
O gün anladım ki bizde kast sistemi var. Atasözümüz var davul bile dengi dengine diye. Meğerse her davul denkmiş.
Başka gün yüksek mühendis bir amcayla tanıştım. Ne projeler yapmış. Tüneller, havaalanları vs... Senin yaşında oğlum var dedi. O da mühendis mi dedim. Hayır işçi, duvar ustası dedi. Dedim o nasil oldu, mühendisin oğlu işçi olur mu? Bizde olsa babam döve döve okutur mühendis yapar. Adam kızdı. Niye öyle diyorsun benim oğlum çok iyi bir duvar ustasıdır. Zorla kötü mühendis olacağına, iyi bir duvar ustası olmasının ne kötülüğü var dedi. Adam gurur duyuyor oğluyla.
Utandım.
Utandım çünkü biz toplum olarak buyuz. Böyle yetiştik, yetiştirildik.
Bizde kast sistemi var. Mühendisin oğlu gerekirse zorla kötü bir mühendis yapılır, iyi bir duvar ustası olmasına izin verilmez."
Alper Coşar
··
735 views
Buna farklı açıdan da bakabiliriz. Böylesi ülkelerde kapitalizm tamamen oturmuş. Kız, çocuğun işini sosyal statüsünü hemen sormuyor, günün birinde, hatta çok da geçmeden dolaylı yollarla da öğrenecek. Şimdilik bu dediği gibi “ayıp” kisvesi altına bürünmüş. Kapitalizm duygularını da inceleştirmiş, çabucak sormuyor. Bizdeki düzende ise hemen soruyorlar, çünkü hâlâ daha çiğ bir kapitalist düzen var. İlk gördüklerine tepeden düşer gibi anında soruyorlar.
Kızla çocuğun arasında geçenlerin bir sebebi de bu olabilir. Kapitalizmin ülkelerdeki gelişmişliğine göre insan davranışları üzerindeki etkisi. Davranışlara biraz daha örtük, belki “sinsi” denebilecek etkisi. Gelecekte bakmışsın bizde de böyle olabilir. Çünkü gelenekselleşmiş zengin bir aileden gelenlerimizin davranışları nezaketli oluyor, sonradan bir anda zengin ailelerin çocukları ise hâlâ görmemişliklerini yansıtıyorlar mesela. Onlar da bir iki kuşak sonra İngiliz asilzadesi olacak :) 😅
Bu konuda ben kapitalizmin etkisinden öte kültür faktörünün olduğu taraftariyim evet ilk olayda kapitalizm belki senin dediğin gibi inceltilmis nezaketler aracılığıyla hareket ediyor lakin bu ikinci olayi açıklamada yetersiz kalıyor. Kapitalizm bu toprakların insanını bence asla bir İngiliz asilzadesi yapmayacak çünkü bu toplumun en zengini bile hâlâ hep bir sonradan görmüş tavrı sergiliyor. Sadece servet sahibi diye nitelendirdiğimiz bireyler o da Türkiye şartlarında çok az zaten nezaket bakımından.
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.