TEMEL MESELE: BİLGİ...
- " (...) Kant İçin temel mesele bilgidir, onun kaynağıdır. Ancak o, bu meseleye akıl ilkelerine dayalı bir metod meselesiyle yaklaşır. Burada biri duyularla sağlanan, biri "kablî-peşin" olarak zihinde bulunan iki bilgi türü arasındaki temel bağlantının önemi vurgulanır, onun sınırları ve kaynağı araştırılır. Bu araştırmada, Kant için duyarlık, zihin ve akıl gibi üç temel istidat öncü durumundadır. Bu bağlantının temeli, bu iki bilgi türü arasındaki münasebeti oluşturan, duyularla ilgisi olmayan "saf unsurlar"dır. İşte Kant'ın felsefesindeki yeniliğin merkezini kuran, bu saf unsurların tecrübe öncesi oluşu, "kablî-a priori" bir nitelik taşıyışıdır.. Bu unsurlar tecrübeden gelmemiştir, üstelik tecrübeyle ilgili bilgilerin de temel şartlarıdır. Tecrübeyle sağlanan bilgi bu şartlarla biçimlenir, daha açıkçası duyularla gelen intibâlar bu şartlar altında biçimlenerek "bilgi" özelliği kazanır. Bu kablî temel unsurlar da mekân ve zamandır. Bunlar olmadan, bir duyu bilgisinin varlığı söz konusu değildir. Ancak mekân ile zaman da birer kavram değil, birer tecrübedir; Kant'a göre deneme-tecrübe, kavramın muhtevasını oluşturur, bu sebeble de "tecrübesiz kavram boştur" havadadır.
( "Kişi üzerinde bulunduğu zamanın içindedir!" hikmeti; zaman ve mekân iş de tecelli eder, işle tecelli eder.) Matematik mekânla, teorik mekanik ise, zamanla ilgilidir. Nitekim bu ikili ilmin kesinliği de, mekân ve zaman gibi "kablî-peşin" ilkelere dayanma neticesidir.
Kant bu temel meseleyi "Saf Aklın Tenkidi"nin "Müteal Estetik" bölümünde ele almış, bütün teferruatıyla işlemiş, onlara son biçimini vermiştir. Müteal: Aşkın..."
Sayfa 183 - 184 Kant, İBDA YayınlarıKitabı okudu
·
393 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.