Marx'ın Hegel'den ayrıldığı nokta, tarihin işleyişinde neyin belirleyici olduğu hususudur. Marx, tarihin işleyişini, Tin ile değil, üretim güçleri ile açıklar. Marx'a göre, tarih, sürekli devinim halinde olan üretim güçlerinin belirli bir gelişme düzeyine ulaşması ile vuku bulan çatışmalar yoluyla işler. Üretim güçleri tarihin çeşitli evrelerine tekabül eden toplumsal düzenlerin altyapılarını oluşturur. Bu anlamda, herhangi bir toplumsal düzende üstyapıyı belirleyen şey o toplumsal düzenin ekonomik yapısıdır. Bir toplumsal düzende, üretim güçlerindeki gelişim belirli bir düzeye ulaştığında ekonomik yapı değişir ve bu değişim, ekonomik yapı ile mevcut üstyapı arasında bir çatışmayı da beraberinde getirir. Toplumsal devrim bu çatışmanın bir sonucudur. Toplumsal devrim ile eski üstyapı ortadan kalkar ve içerisinde ekonomik yapı ile uyumlu yeni bir üstyapının ortaya çıkbğı yeni bir toplumsal düzene geçilir.