İngiliz insanlarını ve kraliyet ailesini kurtaran Osmanlı çiçek aşısı
Doğu hakkında kadınların yazdığı seyahatname geleneğinin başlatıcısı onsekizinci yüzyılda elçi olan kocasıyla beraber İstanbul'a gelen Lady Montagu'dür. Turkish Letters, (Türk Mektupları) adındaki meşhur seyahatnamesi Lady Montagu'nun Istanbul'da geçirdiği iki yılın gözlemlerinin eseridir ve o, bu eserinde Türk yaşantısına, geleneklerine oryantalist söylemin dışında sempatik bir tutumla yaklaşır. Seyahatnamesini oluşturan mektuplarında, gerek Osmanlı günlük hayatında tanık olduklarından gerekse sağlık alanında şahit olduğu gelişmelerden uzun uzun bahseder.
Erkek kardeşini çiçek hastalığından kaybeden Lady Montagu, Ingiltere'ye döndüğünde Osmanlı hekimlerinin uyguladığı çiçek aşısını ülkesine tanıtmayı bir vatani görev bilmiş ve Türkiye'deyken bizzat kendi çocuklarına uygulattırmıştır. Lady Montagu'nun çiçek aşımı ülkesine tanıtması o kadar da kolay olmamış pek çok kesimden büyük tepkiler almıştır. Kitabının 1869 yılındaki baskısının önsözünde belirtildiği gibi İngilterede onsekizinci yüzyıl başlarında her yedi kişiden biri çiçekten ölüp, diğerleri de vücutlarında kalan izlerle yaşamak zorunda kalsa da Lady Montagu'nun bu fikri tepkilere neden olur:
Akademisyenler ona karşı bir adam çıkarttılar. Din adamları kürsülerinden hararetle bağırarak Tanrının takdirine karşı gelmek olan bu işi iğrenç bir dinsizlik olarak haykırdılar. Sıradan halka kendi çocuklarının hayatını bu şekilde tehlikeye atabilen bu garip anneyi yuhalaması öğretildi. Çıkan arbede o kadar yıkıcıydı ki insanlık ve doğruluk namına gösterdiği bütün cesaretine rağmen Montagu böyle bir linç edilme ve kınanma kampanyasına maruz kalacağanı öngörebilseydi çiçek aşısını ülkesine tanıtma işine hiç girişmezdi,
Gördüğü bunca tepkiye rağmen, Lady Montagu'nun onsekizinci yüzyıl başlarında, 1720'lerde Osmanlıdan Ingiltere'ye götürdüğü çiçek aşısı Batı tip literatürüne girmiştir. Hatta 1721 yılında. Montagu'nun Osmanlıda uygulanan çiçek aşısından bahsetmesinin ardından Londrada büyük bir çiçek hastalığı salgını baş gösterir ve kraliyet ailesi büyük bir endişeye kapılır. Montagu'nun yazılarından haberdar olan kraliyet üyeleri bu aşılama metodunu kendilerinde denemek isterler. Doktorların tehlikeli olabilir uyarıları sonucunda emin olabilmek için önce aşıyı başka insanların, ölüme mahkum edilmiş suçluların üzerinde denemeye karar verirler. Aşılanan mahkumların birkaç hafta içerisinde iyileştiklerini gördüklerinde ise çiçek aşısı yaptırmaya karar verirler ve İngiliz halkını da aşının hastalığa karşı güvenli bir yol olduğu konusunda rahatlatırlar. Bundan sonra kayıtlara göre onsekizinci yüzyılda İngilterede çiçek hastalığı vakalarında büyük bir düşüş gözlenmiştir.
Sayfa 31Kitabı okudu
··
685 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.