Yaşar Kemal'in kaleminin ne kadar güçlü olduğunu bir kez daha tecrübe ettiğim bir eseri. Şimdiye kadar hiç duymadığım, bilmediğim bir kavramdan bahsederek başlamak istiyorum: petaniya. Petaniya, büyük kuşları yakalamak amacıyla küçük kuşların ayaklarına ip bağlanarak gökyüzüne salıverilmesi ile kurulan bir tuzak. Anlamını öğrendiğimde küçük kuşlar için ne kadar üzüldüm. Sonra dedim ki hayat da böyle değil mi... Roman, kahraman bakış açısı ile, yazarın Fatihli çocuklar şeklinde tabir ettiği üç çocuğun öncelikle ekmek parası, daha sonra da hayallerini gerçekleştirmek için İstanbul'un eski bir geleneğinin hâlâ canlı tutulduğuna umutlanarak kuş avlamaları üzerine kurgulanmış. Yazar, İstanbul'un tarihinden bahsedenlerin Florya'nın kuşlarını anlatmazlarsa eksik kalacağını ifade ediyor. Yani kuş avlamak ve gökyüzüne uçurmaları için insanlara satmak bir meslek eskiden. Florya'daki dikenliklere gelen renk renk kuşlar yakalanarak büyük kafeslere konulur, çeşitli semtlerde kilise, cami gibi yerlerin önünde satılır ve İstanbul'da yaşayanlarca alınıp "Azat buzat, bizi cennet kapısında gözet" denilerek gökyüzüne, kuşların eski özgürlüğüne kavuşturulur. Böylece onları alan insanların sevap işlemeleri ve bu şekilde o insanlar öldükten sonra o kuşun kendilerini cennet kapısında beklediğine inanmaları geleneğini hatırlatır romanında yazar. İstanbul'un semtleri ve bu semtlerde yaşayanların tasviri o kadar canlı yapılmıştır ki İstanbul'a gitmeyen biri bile gitmiş kadar olur . Romanda sürekli insanlık kavramı sorgulanır, Mahmut insanlığın ölmediğini düşünen bir kahramandır, umutları ışığında hep mücadele eder. Belki bir kişi bile o kuşları kafesten kurtarmak için, azat buzat etmek için alacaktır diye çocukları semt semt gezdirir. Romanı okurken ayıplanan şeyin, kuşları yakalayıp kafese tıkıştırılması değil de insanların neden kuşları alıp özgürleştirmek için satın alınmaması olduğunu sorgulamıştım. Yazar da bunu düşünmemizi istiyor zannımca ki Mahmut'un üzerinden, çocukların kuş satmak için gittiği yerde uğradıkları sözlü saldırı üzerinden bize bunu gösteriyor. Bu iki karşıt görüş romanın muhtelif kısımlarında çeşitli şekillerde karşımıza çıkıyor. Eski İstanbul geleneğin devamlılığı ile İstanbul'un artık eskisi gibi geleneklerine bağlı olmadığı çatışması gösteriliyor aslında. Florya'daki dikenlik arazilerin azalması, taş binaların artması, İstanbul'un fiziksel olarak da değişimi yeni İstanbul ile eski İstanbul çatışmasını destekler nitelikte. Eserin arka planında yer alan ve dikkatimi çekenlerden biri de fakirlik/açlık. Hayri, Süleyman, Semih adlı üç kuş avcısı çocuk aslında kötü niyetli olmayan, tertemiz çocuklar. Hayat bir şekilde onları bir araya getirmiş ve bu şekilde tutunmaya çalışıyorlar yaşama. Süleyman'ın gizlice sattıkları yadigâr halıyı geri alarak annesine vefa borcunu ödemek istemesi, Hayri'nin de annesini ilerde rahat ettirmek için içlerinden öyle gelmese de kuşlara yapılan bu eziyetlere katlanmaları söz konusu. Onlar da üzülüyorlar bu olanlara, içleri merhamet dolu çünkü. Semih onlara nazaran daha serseri, bıçkın ve cesur. Romanda Hayri'nin ailesi ile ilgili bir durum da geriye dönüş tekniği ile verilmiş, burada da adalet kavramını sorgulatmak ister yazar bizlere. İnsanlık nedir? Kuşları tutuyor diye o çocuklara kızmak mı, onların ölmelerine sebep oluyorlar diye onları almayan yeni İstanbul halkını suçlamak mı? Yoksa annelerine vefa borcunu ödemek, o gün de aç yatmak istemeyen ve ileride hayallerini gerçekleştirmek isteyen o çocukların kuşları tutup satarak fakirlikten kurtulmak istemelerine sebep olmamak mı? Keşke çocuklarımıza sahip çıkabilsek... Hiçbir şey göründüğü gibi değil aslında. Kuş avcısı üç çocuğun bütün bunlara sebep olduğunu düşünebilirsiniz belki ancak onların yaşadıklarını, asıl niyetlerini ve yeni İstanbul karşısındaki çaresizliklerini öğrenince insanlık tabirine kimlerin layık olduğunu göreceksiniz. Keyifli okumalar dilerim

Kuşlar da GittiYaşar Kemal · Yapı Kredi Yayınları · 202213,6bin okunma

··

245 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

G.