“HAYIR” DEMENİN GÜCÜ
Doç. Dr. Şafak Nakajima
“Hayır”, kısa ama güçlü bir sözcüktür.
Kaygı, depresyon ve ilişki sorunları yaşayan pek çok hastamın ortak noktasıdır, “hayır” sözcüğünü yerinde ve zamanında kullanamamak.
Çoğu bu sözcüğü kullandığı takdirde, başkalarını kırmaktan, üzmekten, memnun edememekten, hayal kırıklığına uğratmaktan çekinir.
Olumsuz, duyarsız, sevimsiz, baskıcı, kaba, saygısız biri olarak algılanıp sevilmemekten, onaylanmamaktan, reddedilmekten korkar.
“Hayır” yerine “evet” diyerek çatışmadan kaçınmaya çalışır.
Böylece, ne zaman biri bir şey istese, içgüdüleri tersini söylese bile, “Evet! Elbette! Ne demek! Tabii yaparım! Hemen gelirim!" gibi yanıtlar verir.
Bu tutum, az sonra detaylarını anlatacağım bir takım iç çatışmalarına, ilişki sorunlarına yol açıp stres düzeyini yükselterek zamanla kişiyi zihnen ve bedenen hastalandırır.
“Hayır” diyemeyenlerin bazıları aşırı duyarlı, yüksek empatili, sosyal kaygılı, bağımlı ya da sınırda (borderline) kişilik yapı/bozukluğuna sahiptir. Sınırda kişilik bozukluğunun özelliklerinden biri, "gerçek veya hayali terk edilmekten kaçınmaya yönelik çılgınca çaba göstermek" olduğundan, bu bozukluğa sahip kişiler "hayır" diyemez ve ilişkilerinde istikrarsızlığa neden olurlar.
Bazı insanlar ise yetişme yıllarında ailelerinden aşırı uyumlu olmayı ve boyun eğmeyi öğrenir, “hayır” dediklerinde suçlu hissederler.
Doğu toplumlarının bireyselleşmeye pek izin vermeyen kültürel yapısı da sürüye uyma eğilimini besler ve “hayır” demeyi zorlaştırır.
Özellikle kadınlara!
Başkalarının bu durumdan yararlanması, kendisini sömürmesi ve kullanması, “hayır” diyemeyen kişide özgüven yıkımına yol açarak durumu büsbütün çıkmaza sokar.
Bazıları “hayır” demek için kendini zorlar ama yanlış bir yol izler:
"Belki yapabilirim. Ama…"
"Hmm, bilmiyorum."
"Emin değilim."
“Bakarız, sanırım olur!”
“Ne yapsak ki!”
Karşı tarafın bu “kararsız” yanıtları aşması hiç zor olmaz; biraz ısrarla istediğini yaptırabilir.
Birine “hayır” demek istediğiniz halde “evet” dediğinizde ona iyilik yapmazsınız.
Belirsiz cevabınız, konuşmayı garip hale getirip istekte bulunan kişinin kafasını karıştırabilir.
“Hayır” cevabınızın yeterince net olmaması, isteneni gönülsüz ya da kötü yapmanız, güvenilmez biri gibi algılanmanıza yol açabilir.
Siz de kendinizi derinde kişiliksiz ve sahtekâr hisseder, hem kendinize hem de karşınızdakine öfke besleyerek manen çirkinleşirsiniz.
“Hayır” demek, cesaret ve dürüstlük gerektiren, zor da olsa geliştirebileceğiniz bir beceridir.
“Hayır” demek istediğiniz bir durumla karşılaştığınızda saniyeler kadar da sürse, kendinize bir sorgulama zamanı verin.
Doğru yanıtı bulmak için şu soruları kendinize sorun:
Bu durumda gerçekten “evet” demek istiyor muyum?
“Evet” demem kendi değerlerim, inançlarım ve hedeflerim ile uyumlu mu?
“Evet” cevabım, zamanımı kendim için daha önemli bir konuda kullanmamı engeller mi?
“Evet” demek beni “hayır” demekten daha fazla yorar mı? Bu yorgunluğa değer mi?
“Evet” demek ruh sağlığım için iyi olacak mı? Yoksa bana daha kötü mü hissettirecek?”
Bu sorgulamayı başlangıçta, görece önemsiz taleplerde uygulayın.
Yerinde ne kadar “hayır” derseniz, bu sözcüğü söylerken o kadar rahat ve doğal hissedersiniz.
Sınır koymayı başarıp başkalarının size nasıl davranacağını siz belirledikçe, özgüveniniz, zamanınız ve enerjiniz artar.
“Hayır” derken kaba ve kırıcı olmanız gerekmez!
nazik ama net olabilirsiniz:
"Maalesef bunu yapmam mümkün değil!"
"Sağ ol önerin için ama bu benim işime yaramaz."
"Üzgünüm ama sizinle yemeğe katılamayacağım!"
"Beni düşündüğün için teşekkürler ama buna ihtiyacım yok!"
“Sorduğun için teşekkür ederim. Ne yazık ki, ay boyunca tüm hafta sonları doluyum. "
Cevabınız, karşınızdaki kişinin ne söylediğinizi anlamaya çalışmasına yol açmayacak kadar net olmalıdır!
Yoğun kaygı, kişilik sorunları veya aile içi etkileşim nedeniyle “hayır” diyemiyorsanız profesyonel yardımdan büyük yarar sağlayabilirsiniz.
Unutmayın!
“Hayır” sözcüğü, kendi başına anlamı olan tam bir cümledir!
·
94 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.