Üniversitede Türk İdare Tarihi dersini almama gafletinde bulunduğum için eksik olduğum konulardan birisi de idare tarihimizdir. Kadı da tarihimizin en önemli yönetici figürlerinden birisi olarak karşımıza çıkar. Eskinin mülki amiridir.
Türkiye’de tarih denilince akla ilk gelen isim İlber Ortaylı hocamızın kaleminden Osmanlı hukuk tarihinin merkezinde yer alan ve üzerine pek konuşulmayan kadıları anlatan önemli bir çalışma bu.
Kadılık, İslam Ortaçağında ortaya çıkan idari ve adli bir görev. Kadı’nın sosyal-idari fonksiyonları değerlendirilirken on dört asırlık İslam tarihi içindeki evrimi göz önüne alınmadığından, bu kurumun İslam öncesi imparatorluklardan neleri, ne ölçüde miras aldığı üzerinde de durulmamıştır. İlber Hoca, kadıların tarihini ve yargı görevlerini, tayinini, görev süresini, yargı bölgesini, yardımcılarını, diğer memurlar arasındaki hiyerarşik ilişkisini ve Osmanlı mahkemelerinin nasıl işlediğini birincil arşiv kaynaklarını kullanarak anlatıyor.
İlber Ortaylı, hem geniş ufuklu tarihçiliğini hem de tadına doyum olmaz üslupçuluğunu işe koştuğu bu kitabında, Osmanlı dünyasında kadı’nın bütün boyutlarını sürükleyici bir şekilde ortaya koyuyor.
Bütün idarecilere geçmişimizi bir kez daha hatırlamak babında tavsiye ediyorum.