İnsanlık, tekniğin ilerleyişiyle, medeniyet çizgisini güneye ve kuzeye doğru genişletti. Bu genişleme, suya atılan bir taşın etkisi gibi olmadı; gittikçe uzayan ve uzadıkça şiddetinden kaybeden içiçe daireler şeklinde olmadı. Coğrafi bir kayma şeklinde oldu.