Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol
Gönderi Oluştur
Alışveriş
Keşfet
Kitaplar
Yazarlar
Okurlar
1000Kitap Android UygulamasıÜCRETSİZ – Google Play'den indirin
1000Kitap iOS UygulamasıÜCRETSİZ – App Store'dan alın
ŞartlarGizlilikTopluluk KurallarıHakkımızdaReklam VerinİletişimKütüphanecilerDizinlerÇerez Politikası
©2024 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.36.27
Gönderi
10/10 puan verdi
Yönetim Düşüncesinin Kronolojik Tarihi
◌ ◌ ◌
Toplumsal verimlilik kazanılması ve dahi elde edilmesi istenilen bir durumdur. İnsanlık tarihi boyunca büyük yapılar, çalışmalar insan organizasyonu ve yönetimin eseri olmuştur. Çin Seti, Mısır Piramit’i, Sanayi Devriminde ki fabrikalar, günümüzdeki büyük şirketler bazı örneklerdir.
Yönetim mekanizmasının çevresel faktörlerle insan kaynağını üretken ve verimli hale getirmesi, toplumun refah seviyesini şekillendirmektedir. Sosyolojik açıdan dinamik yapısı yüksek olan çalışan insan sektörü, ekonomik değişimin kaynağıdır. Bu acıdan ekonominin temel yapısı verimli insan kaynağıdır.
İnsan kaynağını yönetim ve organize eden yönetici vasfı, en etkili olma konumundadır. Yönetici, psikolojik, kişilik ve eğitim durumu üretim verimliliği şekillendiren bir etkiye sahiptir.
Illinois Üniversitesi'nden mezun, Oklahoma Üniversitesi'nden Onursal İşletme Profesörü ve Harry W. Bass İşletme Tarihi Koleksiyonun Onursal Küratörü olan Daniel A. Wren; “kuşağının önde gelen yönetim tarihçisi olarak” onurlandırılmış ve ödüllendirilmiştir. Mississippi State Üniversitesi'nde Boyd Emeritus Profesör ve Louisiana State Üniversitesi’nde İşletme Profesörü olan Arthur G. Bedeıan; J. William Fulbringht Yabancı Bilim Adamları Kuruluna iki kez başkanlık etmiş ve National Science Foundation gibi kurumları için hakemlik yapmıştır.
Yönetim uygulamasının uzun bir geçmişine karşılık disiplin olarak yönetim araştırmalarının geçmişi kısadır. Yönetim olgusunun uygulanışının ve zihinsel uzantısının kronolojik evrimini anlamlandırma nihayetinde olan bu çalışmayı Daniel A. Wren ile Arthur G. Bedeian, “Yönetim Düşüncesinin Evrimi” adıyla beraber hazırlamışlardır. Erken Dönem Yönetim Düşüncesi, Bilimsel Yönetim Çağı, Sosyal Birey Çağı ve Yakın Döneme Doğru dört kısım ile yirmi iki bölümden oluşan bu kitap; yönetim anlayışının nasıl bir değişim ve dönüşüm geçirdiğinin tarihî seyri anlatılmaktadır.
Bir hareketliliği organize ve iş birliği çerçevesinde verimlilik kazanmak hedefinin genel ismine “Yönetim” denir. İnsanlık tarihinin bir parçası olan yönetim eylem olarak çok eskilere dayanır. Yönetim Düşünce şekli ayrıntılı bir durum olmakla beraber zihinsel verimlilik açısından elzemdir. Wren ile Bedeian birlikte hazırladığı bu kitabın asıl hedefi; tarihsel süreç içinde yönetim düşüncesinin yönetimdeki işlevi, amacı ve kapsamı üzerinde oluşmuş bilgi birikimini analiz etmektir. Yönetim düşüncesi etkilendiği ve etkilediği birçok alan vardır; böylece değişen bir doğaya sahiptir. Yönetim düşüncesinin değişen doğasını anlamak noktasında kavramsal bir çerçeve oluşturmak için eğilimleri, hareketleri ve çevresel güçleri birleştirme anlamında kurgusal ve yönetim düşüncesini, kültürel ve tarihsel bir bakış açısıyla inceleyebilmek amacıyla ekonomi tarihi, sosyoloji, psikoloji, sosyal tarih, siyaset bilimi ve kültürel antropolojiden yararlanan geleneksel yönetim düşüncesi içermesiyle disiplinler arasıdır. Kitap, bu disiplinler arası ilişkileri mesafe ve derecesini kronolojik süreçle işlev, amaç ve kapsam çerçevesinde bilimsel bir disiplin tavrıyla yönetimin zihinsel evrelerini incelemektedir.
Yönetim düşüncesinin kültürel ortamın bir ürünü olmasıyla iktisadî, toplumsal, siyasi ve teknolojik görünümleriyle irtibatlı yönleri anlatılarak bu kitabın ilk konusu ele alındı. Böylece özel ilgi alanı olan organizasyonlar ve yönetim düşüncesinin kültürel zeminiyle ilişkisi gösterildi.
Yönetim düşünce seyrinin en etkili olaylarından bir tanesi de sanayi devrimidir. Wren ile Bedeian kitabın kronolojik seyrini sanayi devrimi öncesi dönemi ikinci bölümde anlatmaktadırlar. Erken dönem yönetim düşüncesini ele alırken Yakın Doğu, Uzak Doğu, Mısır, İbraniler, Yunan Medeniyeti, Roma, Feodalizm ve Orta Çağ alt başlıklarıyla yönetim mefhumunu kültürel değerler açısından birçok yönlerini anlatır. İnsanlığın yönetim serüvenin çağlar boyu uzun tarihi sanayi öncesi dönemlerdi. Bu zaman diliminin yönetim tarzı ve algısının kabul görmüş halini anlamak açısından önem arz eder.
Büyük ölçekli fiziki makineler yanında insan kaynaklarının organizasyon olup seri üretim yapılması, Yönetim mefhumunu farklı bir boyuta taşıdı. Kitabın sanayi devrimi ile yönetim düşüncesinin oluşum evresindeki yerini irdeler. Şayet iş gücü problemi, işe alım, eğitim, disiplin gibi kalite ve üretimi arttırmakla birlikte baş gösteren sorun ve eksikliklerden de bahsedildi. Sanayi devriminin kültürel sonuçlarından: çalışma şartları, çocuk ve kadın iş gücü konuların yönetim açısından etkileri anlatılır. Böylece kültürel yönden sanayi devriminin etkisiyle toplumda ortaya çıkan yeni düzen ve olgular oldu.
Sanayi ekonomisinin verdiği seri üretimle ekonomik imkânların hızlı değişimi, bu durum hakkında düşünce üreten insanların hızlı hareket etmesine neden oldu. Yeni fikirlerin sanayi alanında uygulanması hızlı bir bilgi üretmek ve biriktirmeye zemin hazırladı. Wren ile Bedeian kitabın başlık konularını “Bilimsel Bilgi Üretimi” oluşumu ve yönetim evresinin şekillenmiş yönlerini anlatmaktalar. Erken dönem fabrikalarında yönetimin öncü isimleri şunlardır:
- Robert Owen
- Charles Babbage
- Andrew Üre
- Charles Dupin
Bilimsel Yönetim Çağı kısmı genel olarak ortaya çıkışı, fikir öncüleri, birey yönetimi, toplum yönetimi son olarak teorik ve pratikte bilimsel yönetim konuları anlatılmaktadır. Yönetim düşüncesinin evriminde merkezî bir figür olarak Frederick W. Taylor kabul edilir. Yönetimin bağımsız bir bilim dalı ve disiplin olarak kabul ettiren Taylor, olmuştur. Taylor, yönetim düşüncesini şekillendiren ve iz bırakan biri olarak sanayi işçilerin orta sınıf işçilerin ücretler kazanmasına ve orta sınıf statüsüne ulaşmasına imkân sağlayan bir devrim başlattı. Çalışmaları işçilerin seçilmeleri ve eğitimleri, iş tasarımları, envanter kontrolü, ücret ve maaş yönetimi gibi faaliyetlerin zeminlerini hazırladı.
Bilimsel yönetim hareketinin öncü ismi; Taylor tarafından yetiştirilen: Carl G. Barth, Henry L. Gantt, Harrington Emerson, Morris L. Cooke “Verimlilik Öğretisi”ni geliştirdiler ve yaygınlaştırdılar. Endüstriyel verimliliği arttırma hedefiyle yönetim düşüncesinin bu amaçla gelişmesine yardımcı oldular. Böylece üretimin geniş bir ideal olan verimliliği öne çıkartılarak daha uzun süreli istikrar elde edildi. Bilimsel yönetimin devamı olan verimlilik öğretisi nesiller arası bir gelişim evresi olmayı başardı.
Sanayinin gelişimi ve kurumsal çokluğu dört asır insan emeği sayesinde oldu. Gelişen sanayi sektörü güç elde etmesiyle insan gücünü gözetme, koruma ve geliştirme ihtiyacını zorunlu hale getirdi. Dahası acemi yöntemlerle yanlış yönlendirmelerle ve insan emeğinin dile getirilmemesiyle verimliliği düşürmesiyle sonuçlanmıştı. Kitabın “İnsan Faktörü: Yolu Açmak” başlığında “Doğru Adamı Doğru Yere” koymak, çözüm yolu üzerinde durarak insan kaynağını korumak, verimli kullanmayı hedeflemiştir. “Sosyal yardım” modern personel yönetimini iyileştirme ve güçlendirmeyi anlatmaktadır. Endüstriyel psikoloji, endüstriyel sosyoloji ve endüstriyel ilişkiler birey merkezli insan kaynağını analiz etme, verimliliği arttırma hedefiyle gelişim süreçleri anlatılmaktadır. İş yerinin demokratikleşmesi hareketiyle işçi sendikası ve yönetimi sonucunda insan kaynağının hakları korunması yanında ifade özgürlüğü de gelişti.
Kitabın “Sosyal Birey Çağı” konusu çalışan memnuniyeti, üretkenliği, çalışanların kendi aralarında ve çalışanlar ile amirleri arasındaki olumlu sosyal etkileşimlere bağlı kabul görmüş inancı temsil eder. İnsan kaynağının birey çalışanın sosyal çevresiyle olan ilişkisi, bunun sonucunda kalite derecesini ifade eder. Sosyal bireysel cağı akademik bir zeminde Mary P. Follett ve Chester I. Barnard araştırırlar. İnsan ilişkilerine akademik bir itibar kazandıran bu kişiler yetki ve sorumluluk anlayışı, emeği koordine etme ihtiyacı, uyuşmazlıkların çözümlenmesi, azami etkinlik ve verimlilik adına organizasyonların nasıl yapılacağı ve tasarlanacağı gibi konularda çalışmalar yaptılar.
Kitabın son kısmı “Yakın Döneme Doğru” II. Dünya Savaşı sonrası yönetim düşüncesinin ana hatlarını çizebilmek ve şirketlerin yükselmekte olan küresel kültür içerisinde rekabet etmeye çalıştığı sırada ortaya çıkan önemli eğilimleri vurgulamaktadır. Geniş kapsamlı eğitime sahip yöneticilere ihtiyacın artması, genel yönetim teorisine ilginin yükseldiği, yakın dönem hakkında ele alınan başlıca konulardır. İnsan kaynaklarının yönetimi stratejik insan kaynakları yönetimine dönüşümü, yönetim düşüncesinin algılayış değişimini göstermektedir. Bilgi çağı etkisinden yönetimde bilim arayışı bu başlıkta anlatılmaktadır. Böylece yönetimin düşünce evresinde bilginin konumu ve etkisi derinlemesine incelenmektedir. Küreselleşme ve uluslararası pazarlarda kültürel değerler etkisi, kapsamı işlenmektedir.
Daniel A. Wren ile Arthur G. Bedeian, “Yönetim Düşüncesinin Evrimi” kitabıyla kronolojik süreç ile yönetici süjenin zihinsel algılayışı ve çevresel etkileşimi anlatılmaktadır. Yönetim düşüncesi hangi zeminlerde oluştu. Çözüm ve gelişim pratikliğini hangi imkânlarla kazandığı, gelişim ve dönüşüm evresinin ince ayarları hakkında bilgiler verilmektedir.
Kitabın Künyesi: Daniel A. Wren – Arthur G. Bedeian, Yönetim Düşüncesinin Evrimi, çev. Ahmet Melik Aksoy, Albaraka Yayınları, 1. Baskı, Mayıs 2021, 708 sayfa.
Yunus Özdemir
Bu yazı İslam İktisadı sitesinde yayınlandı.
islamiktisadi.net/2021/11/09/yone...
·
596 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.