Seyr u Sülûk’ü Anlamak: Özün Özü Risalesi 𖥸 𖥸 𖥸 İnsan fıtratının yegane amacı varlığının hangi amaçla yaratıldığı ve kulluğunun nasıl yerine getirmesi gerektiği düşüncesidir. Yaratıcının niyetindeki sırrı çözmek ve anlamak nesillerin hayret ve amaçları olmuştur. Bu yönüyle kulluk ibadeti kalp, ruh ve beden özellikleriyle bir yol kât etme ve gelişme sağlamıştır. Bunun sonucunda kavramlar, imgeler ve gelenekler vücut bulmuştur. Tüm bunların neticesinde insanın arayışı çeşitlenmiş ve bitmemiştir. Necef'te İslâmî İlimlerin çeşitli dallarında on yıl eğitim alarak matematik, felsefe, Arap edebiyatı, fıkıh, kelam, irfan ve tefsir derin tahsil sahibi Allâme Seyyid Muhammed Hüseyin Tabâtabâî; felsefenin temeli sayılan Şifa ve Esfâr gibi kitapları tedris etti, bununla beraber el-Mîzân tefsirini hazırlamıştır. İslâmî irfân ve bâtınî ilimlerin bir türünü temsil eden “Lübbü'l-Lübâb (Özün Özü) kitabı; İslâm metafiziği, kozmolojisi, psikolojisi ve eskatologyası hakkında engin ve zengin bir literatür üretmiştir. Kur‘an ve Hadislerin dilini ve terminolojisini içeren maneviyât ve irfân alanında bir konuma sahip olan bu kitapta; özün özü risalesi, hulûs âleminden önceki âlemlerin şerhi, seyr u sülûkun genel hatları ve nitelikleri ve seyr-i İlallah'ın yolu ve keyfiyetinin şerhi ile dört başlık bulunmaktadır. İnsan öznesinin varlık ve görev sorumluluklarının, özünde ise maksûda, bu ma’bûd kıbleye doğru hareket eder. Bu seferle kitabın “Mukaddime” başlığı bunu izah eder. İnsanın varlığını birkaç gruba şöyle ayırır: insanın tabiatı madde âlemidir. Berzah alemi zihin yani misaldir. Hakikat alemi de akıl ve nefstir. Tabâtabâî, bu âlemlerin bu seferde beraberce birbirine yardım ederek ilerlemesi gerektiğini düşünür. Tabâtabâî, benden ve zihin birlikteliğinin halis bir niyetle bütünleşmesi için bunun aksî durumu olan birkaç örnek vermektedir. Bir kısım insanların zahirle yetinip ibadetlerin ve salih amellerin şekliyle iktifâ ettiklerini söyler. Başka bir deyişle özden yoksun kalıp kabuğa kanaat ederler. Başka bir kısım insanlar da sadece manaya eğilip, salih amelleri ve şer'i ibadetleri yerine getirmekten uzan durduklarını anlatır. Başka bir deyişle Hakikati bırakıp mecâza, gerçeği bırakıp hayâl ve tevehhüme dalmışlardır. Nefsin tekmil ve insaniyet kemâlinin aşamaları ve mi'râcı farklı yollar ve dayanaklar her zaman çeşitlilik arz etmiştir. Allâme Tabâtabâî bu konuda zihnî, fikrî, ilahî ilimlerle yetinmek, felsefe öğrenimi ve öğretimi ile sınırlı kalmanın doğru olmadığını söyler. Doğru mantık esaslarına uygun şekilde, doğru mukaddimelerle kıyas önermelerinin sıralanarak delil ve burhan getirilmesi zihin için ikna edici bir netice ortaya çıkarır; fakat kalbi ve ruhu doyurmaz. Ruhun hakikatlere vuslat ve onları şühûd etme susuzluğunu gidermez. Allah'a kulluk yolunun yolcusu olan ariflerin çokluk âleminden geçip, sefer yükünü topladıkları yola “seyr u sülûk” denilmektedir. Sülûk gitmek, yol katetmek demektir. Seyir ise bu yoldaki durak ve merhalelerin eserlerini ve keyiflerini seyretmek demektir. Özetle bu ruhanî yolculuğun azığı çaba ve riyazettir. Allâme Tabâtabâî, seyr u sülûk konusunu anlatırken iki temel özellik anlatır: Murâkabe yani kontrol, diğeri de Hulûs ve İhlâs Âlemi'dir. Bu iki temel özellikleri ayrıntısıyla ele almaktadır. Allâme Tabâtabâî, kitabının ikinci bölümünü hulûs âleminden önceki âlemlerin şerhini yapmakta ve bölümlerini kısaca açıklamaktadır. Bu bölümleri şu şekilde sıralar: Büyük İslâm, Büyük İman, Büyük Hicret, Büyük Cihad, En Büyük İslâm, En Büyük İman ve En Büyük Hicret. Kitabın üçüncü bölümü ise seyr u sülûkun genel hatları ve nitelikleri anlatılmaktadır. Bu kısımda Allah, hakkı arayan, hakîkatı bulmaya çalışan kulunu itmez, tezini ayetler ışığında anlatılmaktadır. Âdetlerin terk edilmesi, azim, hoş geçinme, vefa, sebat ve devam, sevgi, niyet gibi yirmi beş kısa başlıkla kitabın dördüncü bölümdeki seyr-i İlallah'ın yolu ve keyfiyetin şerhi anlatılmaktadır. Aynı bölümün devamında irfân silsileleri ve tevhidin merhaleleri anlatılmaktadır. Tevhidin merhaleleri ise dört âleme ayrılıp şu şekildedir: Fiillerde Tevhîd, Sıfatlarda Tevhîd, İsimlerde Tevhîd ve Zatta Tevhîd’tir. Kitabın son bölümü ise kitapta bahsi geçen veliler, âlimler ve yazarlar hakkında kısa notlar anlatılmaktadır. Allâme Tabâtabâî, “Özün Özü – İrfan Dersleri” kitabında manevi yol olan seyr u sülûk hakkında maneviyat ve irfân alanında nitelikler beyan etmektedir. Tasavvuf geleneğinin ihsan edilen sezgisel bilginin de açığa çıktığı seyr u sülûk yolunun tarihsel ve teolojik yanlarını anlaşılır kılmaktadır. Kitabın Künyesi: Allâme Tabatabâî, Özün Özü – İrfan Dersleri, çev. Talip Çetinkaya – Orhan Düz, İnsan Yayınları, 4. Baskı, 2015, 119 sayfa. Yunus Özdemir

Özün ÖzüAllame Muhammed Hüseyin Tabatabai · Insan Yayınları · 022 okunma

·

477 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.