Sigmund Freud'un önemli bir düşünür ve bilim insanı olduğunu kabul etmekle birlikte hiçbir zaman çok sevmedim ve ilk okuduğum kitabı da bu oldu. Ama şimdi anladım ki, o dönem için (hatta belki de bu dönem için de) gerçekten cesur bir eser neşretmiş. Kitap ufkumu açtı, birçok şeyi fark etmeme ve yeniden düşünmeme sebep oldu. Bazı ilginç şeyler öğrendim. Örneğin, totemin fetişten farkı hiçbir zaman bireysel olmamasıymış (sh. 189). Dahası, totemciliğin en eski kaynağı, insan ve hayvan neslini devam ettiren sürecin -özellikle de erkeğin üremedeki rolünün- vahşi insanlar tarafından bilinmemesiymiş (sh. 209). Bana şaşırtıcı gelen bu iddialar belki bugün geçerliliğini yitirmiştir, bilmiyorum ve araştırmadım da. Ama şu bir gerçek ki, Sigmund Freud önemli bir bilgin ve bilim-psikoloji-felsefe üçgeninde hakikat bildiği hususları duyurmak içinden elinden geleni yapmış bir düşünürdür, bu böyle biline...