giriş
"Kant'a göre her yargı, bir yüklemle bir özneyi ilişkiye sokan zihinsel bir edimdir. 'A, B'dir' şeklindeki bir cümleyle dile getirilen yargı analitiktir ya da sentetik. Analitik yargıda yüklem, öznenin tamamında içerilir. Örneğin: 'Bütün cisimler uzamlıdır.' Uzam cisimlerin özünü oluşturduğundan, böylesi bir yargı bilgimize ışık tutmakla birlikte, bilgiyi arttırmaz. Dolayısıyla da bilgimizi gerçekten arttırmak ancak sentetik yargılar sayesinde mümkündür.
Sentetik yargılar da a priori ve a posteriori olmak üzere iki çeşittir. Sentetik a priori yargıda, yüklemle özne arasındaki bağlantının kanıtı dışarıdan gelmelidir. Bağlantı ancak ampirik sezgiyle kavranabilir. Örneğin 'bütün cisimler ağırlığa sahiptir' gibi. Çünkü, uzamdan farklı olarak ağırlık cismin özüne ait değildir. Sentetik a priori yargıda ise tersine, yüklemle özne arasındaki bağ, ebedi ve zorunlu bir nitelik arz eder. Bağlantı, her türlü gerçeklikten bağımsız bir 'düşünce tecrübesi'ne, kısaca ampirik olmayan saf sezgiye dayanır. Örneğin, '7+5=12'; veya 'iki nokta arasındaki en kısa yol bir doğrudur' gibi."
Sayfa 7 - Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Kant'ın temel kavramları olan; analitik, sentetik, a priori ve a posteriori kavramları üzerine...Kitabı okudu
33 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.