Devletçilik Nedir?
Peker, Türkiye'nin rejimini diğer tek-partili rejimlerle karşılaştırma için gereken açıklamaları da şöyle toparlamıştı:
“Ben esas noktaları söyleyeyim; siz mukâyese yaparsınız... Bildiğiniz gibi; Türkiye'de mülkiyet hakkı ve ferdin teşebbüsü serbesttir. Bu serbestî, yalnız cemiyetin umûmî menfaatlerine temas ettiği zaman tahdit edilebilir. Fırkamızın ana prensiplerimizden bir diğeri olan ve hükümetin iktisadi sahada vazifesini tâyin eden devletçiliğimiz, hiçbir sûrette kollektivist değildir. Fırka programina göre; ferdî teşebbüs de, memleket menfaatleri için esas tuttuğumuz bir noktadır.
Maamafih, serbest teşebbüslere açık tuttuğumuz iktisâdî sahalarda, hükûmetin tanzim ve nezâret için müdahale hakkı vardır. Devletçilik, istihsâli kollektif bir şekle sokmak değil, teşkilâta bağlamaktır. Bunun neticesi olarak, devlet, husûsî sermâyenin kifâyet etmediği veyâ kifayet etse bile, devlet tarafından işletilmesinin millî hayat için daha faydalı olacağı sanâyii bizzat kuracağı gibi, iştirak de eder. Hattâ kurulmuş sanâyii kendi üzerine alabilir. Kendi tarafından işletilmeyerek, husûsî teşebbüslere bırakılan sanâyide de, müstehliklerin istismârına devlet müsaade etmez.
Bir taraftan, yeni doğan millî sanâyii himâye ederken; öte taraftan, fiyat empozisyonuna müsaade etmemek esastır. Bu hususta bizim iktisâdî yolumuz, mecbûrî fiyat ile müstehliki soyucu zararlı tröstlerin ve kartellerin (son kelimenin üzeri kurşun kalemle çizilmiştir] teşekkülü aleyhinde diye tasvir edilebilir. Müstehliki koruma yanında müstahsili koruma da esastır. Memlekette kurulacak sanâyiin, millî mahsüllerden olan iptidâî maddeleri kullanmalarına ehemmiyet veririz.
Bu gibi sebeplerden dolayı, demiryolları, hükûmet tarafından işletiliyor. Ve diğer bâzı sanâyii, husûsî teşebbüslere bırakılırken; başka bir takımların ve bu arada yeni mensứcat fabrikaları da hükûmet işidir. Bizim programımız, hiçbir vakit ferdin malını müsâdereye mü. saade etmez. Milli menfaat dolayısıyla ferdin mülkî veya bir hususi işyeri, hükûmet tarafından alınmak lâzım geliyorsa; usûl yolundan mütehassisların tâyin edecekleri bedel derhâl ve nakden tediye edilir.
Başka bir misâl alalım... Biz bittabi kooperatif teşkilâtını teşvik ediyoruz. Bilhassa köylü arasında buna daha ziyâde ehemmiyet veriyoruz. Fakat bu gâyeye erişmek için cebrî tedbirler almıyoruz."
ABD'ye seslenen Peker'in bu konudaki dikkati ve özeni hemen göze çarpıyordu. Devletçilik ile özel girişim arasındaki çizgiyi çok ince ayarla izah ediyordu. Bu açıklamada, özel sermayenin gelişmesine hiçbir engel çıkarılmamakta olduğuna ilişkin özel bir izâh gayreti sezilmiyor da değildi. Yine de Peker, bu ince ayar sırasında, devletçilik konusundaki ana görüşünü de belirtmekten geri kalmamıştı denilebilir. Peker'in bu açıklamasındaki ana hedeflerden biri de, Türkiye'nin ekonomi politikasının Sovyet modelinden farkıdır. Devletçilik, sosyalist bir model olmadığı gibi; serbest girişimi de engelleyen bir faktör sayılamazdı!
Sayfa 21Kitabı okudu
31 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.