Kitapla ilgili yazmak istediğim çok şey var ancak hepsini derli toplu yazmak için büyük bir pasaj yazmam gerekiyor. *İlk olarak kitabın tarzından başlamak istiyorum, kitabı okurken kendimi bir İspanyol (Cervantes) novellası okuyor gibi hissettim. Bunun birkaç sebebi var birincisi kitaptaki bölüm adlarının seçimi ve bu isim seçimlerinin Don Kişot ile benzerliği; ikinci ise karakterlerin seçilmesi ve karakterlere verilen özelliklerin hatta diyalogların dahi Don Kişot ile olan benzerliği. Bir diğer sebep ise eserin uzun hikâye olarak tasarlanıp novella biçimine uygun hâle getirilmesi. Bu üç özellik benim için Voltaire'nin eserini oluştururken bir İspanyol esintisi yaşadığının ispatı oldu. Tabii ki bunu olumlu bulduğumu, yazarların özgün üslupları yakalayabilmek için kendilerine rol-model seçebileceklerini doğal karşıladığımı eklemek istiyorum. *Değinmek istediğim bir diğer konu ise kitabın içinde adeta işportacı tezgahı gibi işlenen ve bana göre harcanan felsefik düşünceler- semboller. Kitabın özenle hazırlanmış ön sözünde ve incelemesinde tercümanın özetle aktardığı şey Voltaire'nin Leibniz'e ve dönemine karşı yaptığı eleştirilerin yer aldığını ve bu eleştirileri iyi-kötü karmaşasının etrafında yaptığı. Kitapta bu motifleri sıkça görüyoruz ancak kaliteli şekilde mi işlenmiş bu tartışılır. Bana göre yazar, esere çok fazla müdahalede bulunup kendini eserin içinde çok fazla göstermiş. Bu kitabı okurken aynı Cervantes'te olduğu gibi açık bir didaktizm görüyorum aradaki fark Cervantes'in bir türe ait ilk örneği verirken haliyle ilk olmanın dezavantajını yaşamasıydı ancak Voltaire'nin önünde üslup ve içerik olarak örnek alabileceği çok fazla iyi seçenek varken bu teknik hatayı yapması eserin seviyesini aşağıya çekmiş. Buna ek olarak ele aldığı kavramların yüzeysel işlenmesi yine kitabın seviyesini düşüren başka bir konu bana kalırsa. Bunu somutlaştırmak için şunları söyleyebiliriz: Candide'nin temel çatışması mutlak iyi ve mutlak kötülük kavramları arasındadır. Pangloss ve Martin kitapta mutlak kötülüğü- kötümserliği Candide ise mutlak iyiliği- iyimserliği temsil eder. Anladığım kadarıyla Voltaire burada doğa filozoflarından Herakleitos'un zıtlıklar dünyası kavramından hareket etmiş çünkü Herakleitos'a göre evrende her şey zıttı ile anlamdır; bu çok mükemmel bir paradoks, okuru kendine çekebilen bir paradoks fakat bunu Candide'nin hiç derinliği olmayan konuşmaları ile ve onun karşısına çıkarılan Pangloss ve Martin gibi derinliği olan konuşmalar yapabilen karakterlerle işlemek ele alınan bu güzel paradoksun esere yedirilerek işlenmesine mâni olmuş. Bu motife benzer bir motif ünlü İtalyan yazar İtalo Calvino'nun İkiye Bölünen Vikont kitabında da var burada da iyilik ve kötülük arasındaki çatışma işlenmiş fakat bu çatışma okuyucuda kendi sokratik doğurtmasını yaşatabilecek şekilde işlenmiş yani yazar okuyucuya bir düşünceyi aşılamaya çalışılmamış düşünceyi kendisinin keşfetmesi sağlanmış. Yine basit şekilde ele alınıp harcanan birkaç kavramdan topluca bahsetmek istiyorum Jansenizm ve Molinezm, Manesçi düşünce , yeter-sebep(Neden) ilkesi, Kozmolo-nigoji bu kavramlarla Voltaire okuyucuya neyi kanıtlamak istemiş tam olarak anlayamıyoruz. Kitapta geçen bu kavramlar kitabın anlaşılması için anahtar ifadelerden bazıları fakat hiçbirine dair kitabın içine yedirilmiş, karakterler tarafından benimsenmiş ve neden kitabın içine alındığını anlatacak- hissettirecek yeterli ifade yer almamaktadır, olanlar da çok yüzeyseldir. Bu kadar fazla kavramın gelişigüzel şekilde işlenmesi bana kalırsa Voltaire'nin bir şeyler bildiğini kanıtlama çabasıdır, günümüz aydınlarının anlaşılmaz ifadelerle konuşup önemli bir şey anlatıyor gibi davranmasına benziyor. Sonuç olarak kimse ne konuşulduğunu anlamıyor ve eserin-konuşmanın muhtevası hedef kitleye ulaşmıyor. Bu kitabı okumadan önce büyük beklentiler ile okudum ancak yine fazla abartılmış bir eserle karşılaştığımı fark ettim. Voltaire biraz İspanyol edebiyatı biraz oryantalizm (Osmanlı ve III. Ahmet ile ilgili kısımlar için bunu kullanmayı uygun buluyorum.) biraz Fransız edebiyatı ve biraz da doğa filozoflarından parçalar toplayarak bir şeyler denemeye çalışmış ama bu motifleri nitelikli şekilde işlemeyi maalesef ki başaramamış. Bu kitabı okumadan önce beklentiyi çok yüksek tutmamak gerektiği kanaatindeyim.

CandideVoltaire · Dorlion Yayınevi · 20195,1bin okunma

··

174 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.