Şimdiye kadar Halide Edib’in üç kitabını okudum. Handan, Ateşten Gömlek ve Vurun Kahpeye. Handan yazarın ilk dönem eserlerindendi. Ateşten Gömlek ve Vurun Kahpeye ise ikinci dönem eserlerinden. Kurtuluş Savaşı’nı konu ettiği bu eserleri Halide Edib’i Milli Edebiyat denen akımın da bir temsilcisi haline getirmiş. Üç romanında başrolde güçlü kadın karakterler var: Handan, Ayşe Hemşire ve Aliye Öğretmen. Ateşten Gömlek, Kurtuluş Savaşı’nı anlatan ilk tarihi romanımız. Esasında İstanbul’da başlayıp Sakarya cephesinde son bulan Kurtuluş Savaşı gölgesindeki bir aşkı konu ediniyor. Halide Edib bu romanı henüz savaş devam ederken yazmış. Düzensiz ordu (Kuva-yi Milliye) ile düzenli ordu arasındaki anlaşmazlıkları da gözler önüne sermiş yazar. Vurun Kahpeye romanında ise olaylar bir taşra kasabasında geçiyor. Yine savaşın etrafında gelişen bir aşk hikâyesi var. Bu kez Kuva-yi Milliye ile halk arasındaki anlaşmazlıklara tanık oluyoruz. “Toprağınız toprağım, eviniz evim; burası için, bu diyarın çocukları için bir ana, bir ışık olacağım ve hiçbir şeyden korkmayacağım; vallahi ve billahi!” diye ant içerek başlıyor Aliye Öğretmen görevine. Ancak zengin olduğu için her şeyi kendine hak gören Uzun Hüseyin Efendi ile şekilci din anlayışıyla kendini makbul Müslüman sanan Fettah Efendi çıkıyor karşısına. Düşmanla olduğu kadar toplumdaki ayrımcılık, cehalet ve çarpık din anlayışıyla da savaşmak gerektiğini anlıyor kısa sürede. Tüm bu yangının ortasında Kuva-yi Milliye kumandanlarından Tosun Bey’le birbirlerine sevdalanıyorlar ancak memleket aşkı ikisi için de daha kutsal. İncelemelerden birinde karakterlerin çok siyah-beyaz olduğu, romanın gerçekçi olmadığı gibi bir eleştiri gördüm. Evet, karakterlerin siyah-beyaz olması roman tekniği açısından sorunlu bir durum ancak bu durum anlatılan hikâyenin gerçekliğine gölge düşürmüyor. Menemen Olayı'nı hatırlayalım mesela, cehaletin çarpık din anlayışıyla birleşince nerelere gidebileceğini gösteren yaşanmış bir örnek. Kurtuluş Savaşı’nda düşmanı yendik belki ama cehaleti bir türlü yenemedik bu topraklarda. Kurtuluş mücadelesinde Yunanlıların galip gelmiş olmasını arzulayan, kendi gibi olmayanların malına ve canına kast etmeyi helal gören Fettah Efendiler hala aramızda yaşamaya devam ediyor maalesef. Vurun Kahpeye bir Kurtuluş Savaşı romanı olduğu kadar kendisinden yıllar sonra ortaya çıkacak olan aydın-gerici çatışmasını konu alan köy romanı akımının da çatısını oluşturuyor. İstanbul’da kalmak yerine taşra çocuklarını okutmak isteyen Aliye Öğretmen aydın insanı; dini kullanarak insanların maddi ve manevi değerlerini sömüren, şekilci din anlayışına uymayanları linçe kalkışan Hacı Fettah Efendi gerici insanı temsil ediyor. Cahil halkın eğitimli, aydın kimselere olan şüpheci ve dışlayıcı bakışını Cumhuriyet’ten önce yakalamış Halide Edib ve günümüz Türkiye’sine uzanan toplumsal yapının kodlarını deşifre etmiş. Türkiye’yi daha iyi anlamak isteyen herkese tavsiye ederim. İyi okumalar.

Vurun KahpeyeHalide Edib Adıvar · Can Yayınları · 202310,5bin okunma

··

203 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Yasemin