Spinoza’nın Tao’su Esere yönelik fikrimi beyan etmeden evvel, takdir ve hayretle müşahade ettiğim bir husus hakkında üç beş kelam edeceğim. Aslında bir zamandır mana getiremediğim, neden-sonuç ilişkisi kuramadığım bu husus hakkında fikirlerinizi de merak etmiyor değilim. Efendim meselenin özü şu! Bir toplumun azınlık halinde bulunmasının, aykırılık ve muhalefet iç güdüsü ile umumi kanaldan ayrılmasının en büyük nedeni olduğunu tüm sosyal bilimciler dillendirir. Varoluştan bu yana ötelenen, toplum dışına atılan, Mısır’dan Endülüs’e kadar yüzyıllarca barınacak yer bulamayan, tarihi kitlesel sürgünler ile dolu bir kavim. Yahudi toplumuna has ilim aşkının bu çerçevede değerlendirmesi, buna mukabil bilimsel ilerlemenin her safhasını vezir parmağı kıvamında düllüklemesi gayet makul. Lakin felsefe öyle birşey değil ki!!! İnsanın felsefe yapabilmesi, önerme yumurtlaması, amiyane tabiriyle rahat bir m...at ister! Sırf bu yüzden miskin Roma’lıların peynir ile şarabı akdeniz sahillerinde rüzgara karşı üpletirken “ben neyim, nerden geldim, varmıyım, yokmuyum” türünden gereksiz soru cümlelerini kendi kendilerine sorması ile başlamamışmıdır felsefe? Nasıl oluyorda her gün can korkusuyla yaşayan bir ümmetten bu denli “boş beleş” sorulara cevap arayan onlarca eksik akıllı çıkıyor? Anlayabilmiş değilim. Üzerinde düşünmek gerek zannımca. Her neyse. Kitaba gelecek olursak! ÖN NOT: Elinizin altında ‘ETHİCA” olmadan bu kitaba başlamak, dolapta kabartma tozu var mı yok mu kontrol etmeden kek çırpmaya benzer. Bildiğiniz üzere felsefi düşüncenin varoluş ayağını “tanrı/toz=doğa” denkleminde yorumlayan bir deha Spinoza. Evet, bana göre Spinoza için deha sıfatı hafif bile kalabilir. Ustalık döneminin baş eseri olarak değerlendirdiğim “Ethica” okunması zor, saç baş yolduran, tırnak yedirten cinsten önerme ve ispatlar ile dolu bir kitap. Mehteran takımı gibi, iki ileri bir geri kıvamında zihni sinir, her parmağın ayrı ayıraç görevi görmesi gereken bu kitabı okumak için 10 parmağımızın da tamamına ihtiyacınız olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim. “İyi ama ben bu kitabı okumak ve Spinoza’yı anlamak istiyorum” diyenler olabilir. Hah!!! İşte tam bu noktada Moris Fransez devreye giriyor. Bildiğin mütercim-tercüman niyetine. Bu çerçevede Spinoza’nın Taosu’nu Ethica’nın meali olarakta değerlendirebiliriz. Kitapta Yahudilerin makus tarihine ilişkin özet sayılamayacak ayrıntıda bir girizgah mevcut. 80. Sayfadan itibaren Ethica önermelerinin, sade ve ortalama IQ’nun anlayabileceği seviyede mealine geçiliyor. Her önerme ve ispat Spinoza tekelinde açıklanmaya çalışılmış. Bu kitabı Ethica gibi Tanrı, zihin, duyu, insan esareti ve aklın kudreti sıralamasıyla işlemediğini de belirtmekte fayda var. Daha iyi izah etmek gerekirse; 1’ inci önerme olan Töz/Tanrı ispatını bitirmeden Spinoza’nın gençlik yıllarında yaşadığı kasabaya açılmış bir paragraf bulabilirsiniz. Her felsefe tabanlı kitap gibi, bir solukta okunması mümkün olmayan, derinliği yüksek bir eser. Verilen zihni emek icabı, okunmaz demek ukalaca bir ifade olur. Son kelamda, Eticha ‘yı sindire sindire öğütmüş bir okuyucuya ilave bir kalori sağlamayacağı kanaatinde olsam bile, pekiştirme adına üstünde geçilebilir.

Spinoza'nın Tao'suMoris Fransez · Kabalcı Yayınevi · 201276 okunma

·

401 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.