Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol
Alışveriş
Keşfet
Kitaplar
Yazarlar
Okurlar
1000Kitap Android UygulamasıÜCRETSİZ – Google Play'den indirin
1000Kitap iOS UygulamasıÜCRETSİZ – App Store'dan alın
ŞartlarGizlilikTopluluk KurallarıHakkımızdaReklam VerinİletişimKütüphanecilerDizinlerÇerez Politikası
©2024 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.36.31
Gönderi
S. Arabistan ile İran Karşılaştırılması
Bu kitabın okumasını uzun zamandır bekletiyordum. Nihayet bitti. Her ne kadar sıradan bir kitap okuru olsam da, özellikle Suudi Arabistan ile İran'ı karşılaştıran bu kitap dikkatimi çekmişti. Kitabın adı da çarpıcıydı: Çağdaş İslam Siyaset Sisteminde Anayasal Meşruiyet. Alt başlık ise : Suudi Arabistan Krallığı ile İran İslam Cumhuriyeti Karşılaştırmalı İncelemesi. Ahmet El Katip tarafından doktora tezi olarak yazılmış. Avrupa merkezli bu tarz karşılaştırmalı incelemeler yapılırken bu iki İslam ülkesinin karşılaştırılması da önemliydi. İkisi de Müslüman olan bu ülkelerin birbirlerini tekfirlikle suçlayacak kadar uç noktada olmalarının sebepleri üzerinden yapılmış bir inceleme ile karşı karşıyayız. Kitap üç ana bölüm ve alt bölümlerden oluşmaktadır.
Kitap içinde meşruiyet konusu incelenirken bazı sorular da sorularak durum açıklanmaya çalışılıyor. Örneğin, "dini meşruiyet yeterli midir ya da meşru mudur; dini meşruiyet anayasal meşruiyetin yerine geçebilir mi, İslam demokrasiye karşı mıdır, bir yöneticinin yönetimi gasp etmesi caiz midir, bugün İslam adı altında kurulmuş devletler ya da ileri de bu isimle kurulacak devletler gerçekten de İslami mi" gibi çeşitli sorularla meşruiyet kavramına açıklık getirdikten sonra Suudi Arabistan ve İran İslam Cumhuriyeti'nin seçilme sebepleri üzerinde de duruluyor. Bu sebepleri ise kısaca şu şekilde örneklendiriyor:
"+++ Bu iki devletin Sünni ve Şiiliğin iki büyük mezhebinin temsilcileri olması.
+++ Şii - Sünni İslami hareketlerinin çoğu için demokrasi ve kuvvet kullanarak İslami yönetim biçimini ikame etmek…
+++ Krallıkta olsa Cumhuriyette olsa ikisinin de öz itibarıyla aynı dini niteliğe sahip olmaları…"
Kitapta önce dört halife dönemi kısaca anlatılarak sonraki bölümlerin de alt yapısı oluşturuluyor. O yüzden burada tartışılan konu ve kavramların dikkatli bir şekilde okunmasında yarar var diye düşünüyorum.
Suudi Arabistan devletinin kuruluşu ve felsefesi anlatılıyor. Din ve siyasetin iç içe geçtiği S. Arabistan Krallığının düşünce yapısını, Vahabilik nedir, ne değildir, niçin krallıkla yönetiliyor, krallıktan çoğulculuğa geçebilir mi, hilafet ve şura hakkında düşünceleri gibi sorulara cevaplar veriliyor. Kitabın salt bu bölümü bile okunduğunda, S. Arabistan Krallığı ve yönetimi hakkında epey bilgi sahibi olunabilir. Bu doğrultuda bazı hak ve özgürlüklerin neden kısıtlı olduğu soruları da daha net bir şekilde ortaya çıkabiliyor. S. Arabistan'ın mezhebi olan Vahabi inancının dine, siyasete, topluma, insanlığa, yönetime bakış açıları da oldukça net bir şekilde - bazı kısımlar bağlamında- anlatılmaya çalışılmış.
S.Arabistan Krallığında halkın (halkı ne olarak görüyorlar ve kendileri bu sistemin neresindeler, taht kavgaları vs.) görevi nedir? Mesela, halk neden var olan yönetimi oy vererek değiştiremez hatta değiştirmeye bile cüret edemez? Suud ailesinin burada ki rolü nedir? Burada devletin bir halkı mı var yoksa halkın bir devleti mi var? Bu zıtlığın sebebinde İngiliz Krallığının etkisi nedir? Gibi çeşitli zihin açıcı sorgulamalar da yapılıyor.
İran'ın siyasi düşünce yapısı ve siyasal meşruiyet konusu irdelenirken, imamet, 12 imam, kayıp imam, velayati fakih, veliyi fakih gibi kavramların da içeriği anlatılıyor. İran şahlığı (krallığı) ile Humeyni cumhuriyeti örneklerle karşılaştırılıyor. İran'daki anayasa çalışmalara destek verenlerle vermeyenlerin düşünceleri hakkında da bilgi veriliyor. Sonra bu iki sistem karşılaştırılıyor.
S.Arabistan kökenli çeşitli radikal İslami akımların çıkış noktaları da gösteriliyor. Kendileri gibi düşünmeyen herkesi sapkın ve dinsiz olarak tanımlayan ve ayrıca halkı hakir gören, her türlü işi yapma, yaptırma gücünü elinde tutmaya çalışan ve bunu da dini kılıflarla süsleyen düşünce yapısı hakkında da bilgi veriliyor.
S. Arabistan yöneticilerinin, dini kisveye sahip olmadıkları halde, dini meşruiyete sahip bir din devletini dikte ettirmelerine karşın, İran'daki yöneticiler ise dini kisveye sahip oldukları halde neden anayasal meşruiyet üzerinden bir devlet kurdukları sorularıyla konu irdeleniyor.
Kitabın sonuç kısmında ise genel tekrar yapılarak hatırlatma yapılıyor. Yazar bu sonuç kısmında ayrıca yorumlarını da (resmi görüşünü de) ifade ediyor. İmamet ve halifelik üzerinden çıkan tartışmaların günümüze kadar geldiği bir ortamda iki büyük devletin İslam'ı merkeze alarak kurdukları devletin yapıları ve halka bakışları da sergileniyor.
Kitap çok boyutlu ve yüzyıllardır süren tartışmaların dünden bugüne yansımalarını da içeriyor. Yazarda genelde nesnel davranarak çeşitli açılardan konuları ele almış. Tabi bu kitap hap niyetine alınacak kitaplardan değil. Anlaşılmayı, kavranmayı, sindirmeyi ve düşünmeyi gerektiriyor.
Yazarın ve çevirinin, dil akıcılığı ve anlaşırlığı da oldukça iyi. Tabi bu kitap, akademik yayın olduğu için, bazı şablonlardan hareket edilmiş ve genel okura da değil de orta ve üst düzey bilgiye sahip okurun ve özelde din, tarih, sosyoloji, felsefe üzerine okuyanlara hitap ediyor.
Yazar hakkında: Ahmet El Katip, 1953 yılında Irak'ın Kerbala şehrinde doğar. Doğup büyüdüğü şehirdeki, dini (Şii) ve siyasi atmosferinin etkisi altında bir yaşam sürer. 1979 İran İslam Devrimi sırasında İran'a inen ilk uçak içinde de bulunur. İran'da yeni rejimin propagandasını yürütme komitesi içinde olmakla birlikte daha sonraki süreçte bir siyasi ve dini sorgulama içinde dogma olarak kabul ettiği bazı kavramları sorgulamaya başlar ve doğrultuda özellikle "kayıp imam" kavramıyla ters düşer. Şii dünyanın içinden çıkıp Şiiliğin bazı kavramlarını sorgulayan bir kişiyle karşı karşıyayız.
Kitap dipnotlarla zenginleştirilmiş ve arka sayfada kaynaklara da yer verilmiş (keşke bir dizin kısmı da eklenebilseydi).
Ezcümle: Bu kitabı 2 - 3 Mayıs 2020 tarihleri arasında okudum. Bu yazı ise 12 Haziran 2022 tarihinde 1000Kitap sitesine eklendi. Beğenerek okudum ve tavsiye ediyorum.
·
502 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.