DOKTOR RIZA NUR
Hekimliği dışında çok renkli siyasî hayatı, tıbbi, tarihi ve edebî eserleriyle tanınmış olan Rıza Nur, 30 Ağustos 1879'da Sinop'ta doğdu. Asıl adı Rıza olup Nur adını Tıbbiye'de talebe iken almıştır. Bilinen ilk atası Hacı İbrahim'dir. Bunun oğlu Mustafa, Sinop'da Hisar Camiî imamı olduğundan aileye İmamoğlu denilmiştir. Babası ise Mahmud Zeki isminde bir kunduracıdır. Mahmud Zeki Efendi askerliğini çavuş olarak yaptığı için Mahmud Çavuş olarak bilinir. Annesi Sinop'un tanınmış ailelerinden Zarflıoğulları'nın kızı Hacale Hanım olup, beş vakit namazında, dini bütün, zeki, kendi halinde bir hanımdır. R. Nur ilk ve orta tahsilini Sinop'da yaptıktan sonra babası tarafından İstanbul'a getirilerek Soğukçeşme Askerî Rüşdiyesi'ne yazdırıldı.16 yaşında buradan diploma aldıktan sonra Tıbbiye İdadisine devam etti ve 1895de mezun oldu. Daha sonra devam ettiği Askerî Tıbbiye'den 1901 yılında Tabib Yüzbaşı olarak çıktı. Tıbbiyede iken o zaman mevcut olan siyasî teşkilâtlara girmiş, edebiyatla, felsefeyle uğraşmaya başlamış, aruzla şiir yazarak ilk şiirlerini Malûmat mecmuasında yayınlamıştır. Türk, Alman ve Fransız klasiklerini okudu. Çalışkanlığından sınıf çavuşu olmuş; çalışkanlığı ve dünyaya aldırış etmemesi yüzünden arkadaşları ona Diyojen adını vermişlerdi.
Gülhane hastahanesinde staj yaparken Alman hocaları kendisinin çalışkanlığını görerek asistan olarak aldılar. Önce dahiliyede Prof. Dicke Paşa'nın yanında çalıştı. Sonra cerrahî kısmına geçerek operatör oldu. Bu arada Fenn-i Hitan adlı bir eser hazırladı. Bu kitap ve sünnet aletlerinden dolayı Sultan Abdülhamid'in takdirini kazanarak irade ile rütbesi kolağalığına yükseltildi. Fenn-i Hitan hocaları tarafından da beğenildiğinden
1903`de Türk-Sırp siniri üzerinde Zibefce gümrüğüne bakteriyolog tayin edildi. 1905'de Gülhane'ye muallim muavini (doçent), 1907'de Askeri Tıbbiye cerrahî hocası (Prof.) oldu ve binbaşılığa terfi etti. II. Meşrutiyet'in ilânından sonra İttihad ve Terakki'den Sinop mebusu seçilerek Meclis'e girdi. Ancak İttihad ve Terakki`nin yolsuzlukları, Yahudilerin etkinliği, v. b. sebeplerden dolayı partiden istifa eden ilk mebus oldu. Ahrar Fırkasına girdi. 31 Mart vakasından sonra hayatını tehlikede gördüğü için bir Fransız vapuruyla İskenderiye'ye gitti. Oradan Atina'ya geçti. Daha sonra Meclis olayda sorumsuz olduğunu kararlaştırınca İstanbul'a döndü. Bir müddet sonra da askerlikten istifa etti. Cemiyet-i Hafiye meselesinden dolayı tutuklanarak üç buçuk ay kadar Bekirağa Bölüğü'nde yattıktan sonra beraat ederek çıktı. Hürriyet ve İtilaf Fırkası kurucuları arasında bulundu. Halâskar Zâbitân olayının tertiplenmesinde etkili oldu. Bâbıâli baskınından sonra tutuklanarak yine Bekirağa Bölüğüne konuldu ve iki gün sonra yurt dışına gönderildi. Mütareke dönemine kadar Avrupa ve Mısır'da kalarak doktorluk ve çeşitli araştırmalar yaptı. Yurda döndükten sonra önce Meclis-i Mebusan'a, sonra da Ankara'da açılan Büyük Millet Meclisi`ne Sinop mebusu olarak katıldı. Maarif Vekili oldu. 1921 yılında delege olarak Rusya'ya gitti. Zaferden sonra Sıhhat ve Muavenet-i İctimaiye vekilliğine getirildi. Lozan konferansına ikinci murahhas olarak katıldı. İzmir suikastından sonra bütün muhaliflerin tasfiye edilmesi üzerine, sıranın kendisine geldiğini düşünerek Avrupa'ya giderek(1926), 1933 yılına kadar Paris'te, 1933-1938 yılları arasında İskenderiye'de yaşadı. Bu süre içinde Türk tarihi ve Türkoloji sahalarında araştırmalar yaptı. 1938 yılında yurda döndü. Tanrıdağ mecmuasını 18 sayı yayınladıktan sonra 1942 Eylül'ünde vefat etti. Çok velûd bir yazar olan Rıza Nur 71 eser yazmış, bunlarin büyük kısmı basılmıştır. Basılı eserleri şunlardır: 1- Fenn-i Hitan, İstanbul, 1322
2- Serbin Verem-i Kâzib-i iltihabisi, Wieting Paşa'dan tercüme, İstanbul, 1321
3- Cerh-i Unk ve Ev`iye ve Asâb-ı Kebîre, İstanbul, 1326
4- Hitan ve Emrâz-ı Zühreviye, İstanbul, 1326
5- Hitan'ın Hiss-i Tenasülî Üzerine Tesiri, İstanbul, 1906
6-Yeni Usûl Hitan ve Yeni Kıskaç, İstanbul, 1325
7- Sünnet Çocukları ve Ebeveyn Sünnetçiler ve Doktorlar, İstanbul, 1326
8-Hitanda İbtal-i His, İstanbul, 1325
9- Hitanda Kan Gelmesi, İstanbul, 1325
10- Atlas Manuel Fenn-i Cerrahî-i Ortopedi, Luning ve Schuthess den tercüme, İstanbul, 1326
11- Sıhhî, Tıbbî Makalât, İstanbul, 1323
12- Emrâz-i Zühreviyeden Tahaffuz-Belsoğukluğuna ve Frengiye Yakalanmamak Çaresi, İstanbul, 1323
13- Sun î Nebat ve Hayatın Hikemî Esasları, Istanbul, 1323
14- Servet-i Şâhâne ve Hakk-i Millet, İstanbul, 1324
15- Meclis-i Mebusan'da Fırkalar Meselesi, İstanbul, 1325
16- Tıbbiye Hayatından, İstanbul, 1327
17- İnsan, Teşrih, Fizyoloji, Hifz-ı Sıhha (Muhyiddin Celâl ile beraber), İstanbul, 1327
18- Cemiyyet-i Hafiyye, İstanbul, 1330
19- Gurbet Dağarcığı, Kahire, 1919
20- Hürriyet ve i'tilâf Nasıl Doğdu ve Nasıl Öldü, İstanbul, 1335
21- Samson ve Dalila (Ferdinand Lemaire den tercüme) Sinop, 1337
22- Janet'in Düğünü (Michel Carre, Jules Barbier'den tercüme) Sinop, 1338
23- Türkiye'nin Sıhhſ, Ictimai Coğrafyası, Sinop, 1922
24- Sıhhiye ve Muavenet-i İctimaiyye Vekâletiºne Rapor, 1923
25- Türk Tarihi, İstanbul, 1342/1344 ( 14 ciltten oluşan bu eserin 12 cildi Maarif Vekâleti tarafından bastırılmıştır. Son iki cilt yazma halinde olup, bu ciltlerde Türklerin tarih huzurunda alması gereken dersleri, komşularıyla münasebetlerini ve bunlardan gelecek fenalıkların önlenmesi meselesi tartışılmış, çareler ve tedbirler gösterilmiştir. (N. Atsız'dan nakleden G. Dündar, Belgelerle Rıza Nur Gerçeği, İstanbul, 1978)
26- Şecere-i Türk, İstanbul, 1343
27- Arab Şiir Biliği yahud El-Aruz, Sinop, 1926
28- Sinop'ta Türk Atları Damgaları (Fransızca), 1928 (Türkçesi Konya dergisinin 36. sayısında 1941 yılında yayınlandı)
29- Türk Mıntıkası, 1928
30-Uğuzname, 1928
31- Uğuzname Üzerine Prof. Pelliot'ya Cevap, 1931 (Fransızca)
32- Leblebici Horhor; Özdemirnen Dolun; Karmen; Hürriyet Şiiri; Rüya; Kendi Şiirlerinden; Namık Kemal; Köprülüzâde Fuad Bey'e Cevap; Kaygusuz Abdal; Ali Şir Nevayî; Şehname ve Firdevsî; Hilâl in Tarihi; Tevfik Fikret; Türk Sanat Mimarisi gibi araştırmaların yayınlandığı 8 ciltlik Türk Bilik Revüsü.
33- Hücumlara Cevaplar, İstanbul, 1941
34- Hayat ve Hatıratım, İstanbul, 1967/1968, 4 cilt.
Basılmamış Eserleri
1- Faust
2- Fransız Şiir Biliği
3- Türkbilig Kitabı
4- Lakme, Opera-komik
5- Minyon, Opera-komik
6- Abdülhak Hamid Hayatı ve Eserleri
7- Usta Eczacı, Opera-komik
8-Usta Eczacı, Piyes için izah
9-Türklük mü, Frenklik mi? Opera-komik
10- Türk Şiirinin Evolüsyonu Tarihi ve Analitik Tedkiki, 3 cilt
11- Ermeni Tarihi, Resimli 2 cilt
12- Türk Şiir Biliği, 2 cilt
13- Türk Musikisine Dair
14- Türk Tarihi,13.,14.ciltler
15- Ebreje Türk Tarihi
16- Ebreje Türk Şiir Biliği
17- İkinci Murad Divani
18- Şiirlerimiz (Rıza Nur Divanı)
19- Oğuz kağan Destanı
20- Sinopda Rıza Nur Kütübhanesi
21- Şiir ve Nesir Bütün Eserlerim Hakkında Malûmat
22- Viyana Mektupları
23- Şükûfe-i Muhabbet
24- Paçi ile Anci
25- Mısır Tarihi
·
345 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.