Can Uysal: İstanbul’da yeni Ferit hükümetinin ilk yaptığı işlerden biri, Şeyhülislam Dürrizade Abdullah Efendi’ye bir fetva hazırlatmak oldu. Fetvada, ulusal hareketin halifeye karşı bir ayaklanma olduğu, buna katılanların öldürülmeleri gerektiği, onlara karşı mücadele edenlerin şehit ya da gazi olacakları belirtiliyordu. Bu fetvadan binlerce basılarak ülkeye dağıtıldı. Kimi yerlerde İngiliz uçaklarından atıldığı anlaşılıyor. Sonra Mustafa Paşa başkanlığındaki Divan-ı Harp Mustafa Kemal ve arkadaşlarını gıyaben yargılayarak bir çoğunu idama mahkûm etti (11 Mayıs 1920). Yapılanlar, bir iç savaş ilanıydı. Nitekim iç savaşa Eylül 1919’da Damat Ferit’e bayrak açılınca başlanmış (I. Bozkır, 27 Eylül-4 Ekim 1919; I. Anzavur, 25 Ekim-30 Kasım; II. Bozkır, 20 Ekim-4 Kasım 1919; Şeyh Eşref, 26 Ekim-24 Aralık 1919), 1,5 ay kadar ara verilmiş, İtilaf İstanbul’u Osmanlı’dan kopartma kararından vazgeçince, 16 Şubat’ta II. Anzavur ayaklanmasıyla çok daha şiddetli ve yaygın bir ikinci perde başlatılmıştır. Tarihçilerimiz bazen padişahçı halk hareketlerinden “iç isyanlar” diye söz ederler.

İstanbul’da yeni Ferit hükümetinin ilk yaptığı işlerden biri, Şeyhülislam Dürrizade Abdullah Efendi’ye bir fetva hazırlatmak oldu. Fetvada, ulusal hareketin halifeye karşı bir ayaklanma olduğu, buna katılanların öldürülmeleri gerektiği, onlara karşı mücadele edenlerin şehit ya da gazi olacakları belirtiliyordu. Bu fetvadan binlerce basılarak ülkeye dağıtıldı. Kimi yerlerde İngiliz uçaklarından atıldığı anlaşılıyor. Sonra Mustafa Paşa başkanlığındaki Divan-ı Harp Mustafa Kemal ve arkadaşlarını gıyaben yargılayarak bir çoğunu idama mahkûm etti (11 Mayıs 1920). Yapılanlar, bir iç savaş ilanıydı. Nitekim iç savaşa Eylül 1919’da Damat Ferit’e bayrak açılınca başlanmış (I. Bozkır, 27 Eylül-4 Ekim 1919; I. Anzavur, 25 Ekim-30 Kasım; II. Bozkır, 20 Ekim-4 Kasım 1919; Şeyh Eşref, 26 Ekim-24 Aralık 1919), 1,5 ay kadar ara verilmiş, İtilaf İstanbul’u Osmanlı’dan kopartma kararından vazgeçince, 16 Şubat’ta II. Anzavur ayaklanmasıyla çok daha şiddetli ve yaygın bir ikinci perde başlatılmıştır. Tarihçilerimiz bazen padişahçı halk hareketlerinden “iç isyanlar” diye söz ederler.

Kitabı okudu

Kısa Türkiye Tarihi Sina Akşin

224 views

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Can Uysal