Kuzey ve Güney, son zamanlarda okuduğum beni en çok etkileyen romanlardan biri. Özellikle karakterlerdeki değişimleri çok çarpıcı buldum ki romanda dinden kadın özgürlüğüne, kadın özgürlüğünden patron-işçi ilişkisinin insanlaşmasının toplumsal etkilerine çok geniş yelpazede değişimlerin izini sürmek mümkün. Romanın konusu sanayileşme ve makineleşme ekseninde insan ve toplum ilişkilerindeki değişim. Roman, İngiliz romanında makinelerle insanın karşı karşıya gelmeye başladığı dönemi anlatan önemli metinlerden biri. Daha sonra bu konu, makinelerle insanın savaşına evrilecektir. Savaşın sonucunu ise Fransız romanından okumak mümkün. Nitekim 1895'te Germinal, 1890'da Hayvanlaşan İnsan isimli romanlar Émile Zola tarafından kaleme alınır. Romanda işlediği konuları yazar, Romantik sahnelerle, trajik ambiyanslarla betimler. Mesela grev problematiginin aşılması, despotizm yanlısı patronun birden işçi yanlısı olması ve bir "insan kalbi" taşıdığının farkına varmasına neden olan olay, grevdeki ayaklanmayı başlatan ve grevin başarısızlığının sorumlusu olan işçinin intiharıdır. Bay Thorton'ın Karl Marx ile özdeşleşen "cash nexus" kavramının ötesinde sanayileşmeyle özdeşleşen işçi sorunlarına çözüm bulacak işçi ile patron arasında samimi bir sözleşme arayışları yazarın kendi deneysel düşüncelerinden biri ki notlandırılmayı hak ediyor. İşçilerin yavaş yavaş Marx ve Engels'in teorileriyle tanıştığı ama daha çok bu teorilerden habersiz kaldıklar zamanlar. Yeni ekonomik modeller borsa spekülasyonlarıyla birkaç günde servet edinme imkanı ile sınıflar arasındaki geçiş hareketlerini hızlandırır ama işçi sorunlarına bir çözüm bulmak şöyle dursun yeni konjöktürlerle yeni ve aşılmaz sorunlar ortaya çıkar. Grev gerekli mi ve yapılmalı mı?gibi sorular çerçevesinde absürt bir tartışmanın yaşanmasına dahi gidecek yolun taşları bu yeni sorunlarla döşenir. Grev öncülerinden olan Sendika üyesi komiteci işçi Nicholas Higgins'in yüzüne patronunun fırlattığı Marx'ın kitabını Nicholas Higgins okurken "Emek-sermaye hiçbir şey anlamıyorum. Ben sadece haklarımı bilmek istiyorum." demiştir. İşçilerin mahkum bırakıldığı bu cahilliğin romanda böylesine dile getirilişi beni çok etkiledi. Sanırım bu durum Çartizmin başarısızlığı ile de örtüşür. Baş karakter Margeret Hale'in bağımsızlığa yürüyüşü ise İngiliz Kadın Edebiyatının kült konularından biri elbette. Romanın anlatıldığı Victoria Dönemi, bir kadının başında bulunduğu bir İngiltere manzarası çizer. Victoria, Reform yanlısı ilerici, Torycilik karşıtı bir kraliçedir. Romanda, Reformun etkilerini Margeret'in babası, Richard Hale'in bağlı bulunduğu Kiliseye karşı sadakatini yitirmesi ama hâlâ dindarlığını vicdanı açısından muhafaza edebilmesinde görürüz. Ama toplum değişirken, topluma ve gündelik hayata yeni teoriler adapte edilirken hukuk yazara göre İngiltere'de atıl vaziyettedir. Buna ise yazar, Frederick Hale'in yaşadıklarıyla değinir. Romanın yazıldığı dönem Katoliklere oy kullanma hakkının verilip verilemeyeceği yönündeki tartışmaların yaşandığı dönemdir. Frederick'in vaktiyle bir teğmen olarak görev yaptığı gemide çalışma şartlarının kötülüğünden dolayı çıkardığı isyan idam edilmesi yönünde bir karar alınmasına ve verilen bu karar Frederick'in kaçmasına ve İspanya'da evlenerek Katolik olmasına neden olur. Frederick'in katolikliği, dönemin Katoliklere karşı yürütülen karşıtlığın bir simgesidir ki Frederick romandaki halk kesiminden kişilerce bir "dinsiz" olarak tanımlanır. Yani yazar, halkın Katoliklerin oy kullanmasına karşı olduğunu böylece dile getirir. Bunun dışında genellikle çeşitli filozoflar Kuzey ve Güney ya da coğrafyanın kişi karakteri üzerindeki etkisini makro ölçekte ele almaya eğilimli ama yazar mikro ölçekte ele almayı tercih etmiştir. Böylece yazar, İngiltere'nin coğrafi yapı etkisiyle sosyal yapısının ne kadar hassas değişkenlikler üzerinde durduğunu bize anlatmış olur. Yazarın söz konusu romanı BBC tarafından 2004 yılında dizi film halinde çekildi. Diğer bir romanı olan Aşktan da Üstün, 1960 yılında Osman Fahri Seden tarafından filme alındı.

Kuzey ve GüneyElizabeth Gaskell · Koridor Yayıncılık · 2022346 okunma

·

177 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Mary Banu