Ortak amaçlı kişilerin bir araya gelerek oluşturduk ları gönüllü birlik» olarak tanımlayabileceğimiz «kulüp» olgusunun Osmanlı'daki ilk yabancı örnekleri Bornova (1894), Moda (1896), Elpis ve Imogene (1900), ilk yerli ör nekleri Black Stockings (1899), Beşiktaş (1903), Galatasaray (1905) ve Fenerbahçe (1907) kulüpleriydi. II. Meşrutiyet’le birlikte her türlü örgütlenmeye konan yasak kalkınca, kulüp sayısının hızlı artışı, «lig» örgütlenmesi nin de daha sağlam ve yaygın temellere oturmasının yolarını açtı.