İbrahim Özen, "Kısa Pantol Bol Caket Bobstil'e Maşallah" başlıklı çalışmasında Türk toplumuna ve buna bağlı olarak Türk edebiyatına etki eden Bobstil modanın peşine düşüyor. Çalışma "Giriş" haricinde iki bölümden oluşuyor. Giriş kısmında Tanzimat'tan Cumhuriyet'e geçen süreçte toplumda görülen "Alafranga Züppe" tipi detaylı olarak incelendikten sonra alafranga züppe kişilerin kıyafet ve aksesuarlarına, kıyafet modalarına, alafranga kadınların görüntü ve hareketlerine değiniliyor. Devamında, toplum hayatında görülen alafranga züppelerin Türk romanına nasıl yansıdığına ele alınıyor. Çalışmanın "Erken Cumhuriyet Devri'nde Bir Moda Akımı: Bobstil" başlıklı birinci bölümünde Cumhuriyet'in ilk yıllarında Türkiye'de gelişen sinema sektörüne değiniliyor. Özen'in tespitlerine göre sinemanın gelişmesiyle yeni film arayışına giren Türk sineması, yerli film yetersizliğinden yabancı filmlere yönelmiş. 1940'lara gelindiğindeyse Amerikan sineması, Hollywood filmleriyle tüm dünyayı olduğu gibi Türk sinemasını da etkisi altına almış. Hollywood yıldızlarının -özellikle Robert Taylor'un- giyim kuşamı, hal ve tavırları sinema seyircisi üzerinde büyük bir etki oluşturmuş. Bu etki neticesinde dönemde sinema mecmualarının sayısında bir artış gözlenmiş. Hollywood yıldızlarının fotoğraflarının kullanıldığı kapaklarıyla dönemin önemli isimleri mecmualarda konu edilmiş, özel hayatları kaleme alınmış. Bu etki "sinema züppeleri"nin doğuşuna da zemin hazırlamış. İbrahim Özen, çalışmanın "Türk Edebiyatında Bobstil Moda ve Bobstiller" başlıklı ikinci bölümünde Tanzimat'tan itibaren Fransız etkisiyle gelişen alafranga züppe tipinin 1940'larda Hollywood sineması etkisiyle gelişen sinema züppesine evrildiğini dile getiriyor. Sinema züppesi, tıpkı alafranga züppe gibi etkilendiği kültürün yalnız görünüşünü taklit eden ve bunu yaparken de fazlasıyla aşırıya kaçan bir tip. Dönemde bir kıyafet modası olan Bobstil ise zamanla sinema züppelerinin adı olarak kullanılmış. Bobstil'in Türk edebiyatına girişi de bu sinema meraklısı züppelerin Bobstil modayı aşırı taklitleri neticesinde dikkat çekmeleriyle olmuş. Yerden birkaç karış kısa pantolonları, omuzlarından sarkıp diz kapaklarına kadar uzanan ceketleri, birkaç numara büyük kalın tabanlı ayakkabıları, düğümü nohut kadar küçük kravatları, kendilerine has şapkaları ve kambur yürüyüşleriyle bobstiller edebiyatçılara malzeme oluşturmuş. Burada Bobstillerin gençlik karşısında bir tehlike olarak görüldüğünü de söylemek gerekiyor. Çünkü inkılap nesli karşısında çalışmayan, giyimine önem vermeyen, temizlik disiplinine sahip olmayan, yalnız para harcamakla meşgul, ahlaki yönden düşük olan bu tipler bir tehlike olarak görülmüş ve dönemin gazetelerinde pek çok aydın tarafından eleştirilmiş, karikatürleri çizilmiştir. Bu nedenle edebi eserlerdeki bobstil tipine bakıldığında onun dış görünüşüyle, milli şuura sahip olmayışıyla, İngilizce kelimelerle konuşması, kambur yürüme çabasıyla alay edildiği görülür. Bobstiller daha çok mizahi olarak yansıtılmıştır eserlerde. Bobstilleri içerisinde barındıran bu eserlerden örnek vermek gerekirse: Ercüment Ekrem Talu'nun "Bobstil", İskender F. Sertelli'nin "Çılgınlar Kulübü" adlı romanları; Hikmet Feridun Es'in "Torunumun Nişanlısı, Kemal Tahir'in "Maceraperest", "Bobstil Olmuşum", Reşat Feyzi'nin "Bobstil Aşkı" adlı hikayeleri; Cevat Fehmi Başkut'un "Küçük Şehir", "Ayarsızlar", Mahmut Yesari'nin "Erkek Güzeli" adlı oyunları zikredilebilir. Son olarak şunu da söylemek gerekir; geçen süre içerisinde yenilik peşinde olan, yeni bir şeyler deneyenler de bobstil denilerek aşağılanmış, eleştirilmiştir. Özellikle Türk şiirinde Orhan Veli ve Asaf Halet Çelebi'nin şiirleri en büyük eleştiriyi alan şiirler olmuştur.

Kısa Pantol Bol Caket Bobstile Maşallahİbrahim Özen · Ötüken Neşriyat · 20212 okunma

·

137 görüntüleme

Bu yorum görüntülenemiyor

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Anıl Ersoy