Bir Mülteci Hikâyesi
İtalya'nın Adriyatik denizi sahillerinde bulunan Reggi Emilia yakınındaki kamplarda Türk ve Müslüman asıllı göçmenler çok azdı. Bunlar da Ruslara verileceklerinin korkusuyla mülteci kamplarından kaçmış, daha sonra da İtalyan polisi tarafından yakalanmış olan kimselerdi. Bunların arasında Fetelibeylinin yaveri ismi altında bulunan ve benimle birlikte daha önceki sahifelerde hakkında yazmış olduğum Beşir beyi İngilizlere ihbar ederek yakalatan Keppar (Okunamadı) Aleskerof (Ali Esgerli) da vardı. Kamp, Miramare denilen bir yerdeydi ve Reggi Emilia'dan altı yedi kilometre uzaktaydı. Miramare'de kadınlar için özel kamp bulunmadığından, Alesgerli'nin Rus asıllı karısıyla çocukları ve birde Fetelibeyli'nin karısı oğlu ve Ukrayna asıllı kaynanası, Reggi Emilia'daki bir pansiyonda nezaret altında bulunuyorlardı.
Pisa kampındaki talihsizleri Ruslara vermeden önce Reggio Emilia ve Miamare'deki esirleri de sorguya çekmişlerdi. Daha önceki sahifelerde yazdığım gibi beni, Beşir beyi, Alesgerli'yi aynı zamanda Reggi Emilia’daki pansiyondaki Fetelibeyli'nin eşi ve kaynanasıyla Ali Asgerlinin eşini İtalya'daki Rus askeri misiyon şefi Korgeneralin karşısında sorguya çekmişlerdi.
Benimle Beşir beyin Türkiyeli olduğumuza inanmış olacaklar ki bizim için iade edilmek tehlikesi yoktu ve bunu soruşturmayı yapan İngiliz binbaşısı bizzat bana söylemişti. Fakat Aliasgerli'nin verilmesi kararlaştırılmıştı. Bunu da İngiliz binbaşısı söyleyerek şunu ilave ettiydi.
"Sizinle birlikte bulunan ve Rus ordusunda teğmen rütbesinde olduğunu kabul eden arkadaşınız, generalin talebiyle Ruslar'a verilecektir. Fakat çocukları ve eşiyle birlikte olduğundan kendisine acımaktayım. Kamptan kaçarak bir başka hüviyet edinebilirse kurtulabilir, demişti. Kampa dönmeden önce vaziyeti Fetelibeyli'nin hanımıyla birlikte Alesgerli'nin eşine de söyledim ve Roma'da bulunan Fetelibeyli'ye durumu yazmalarını ve Aleskerli'nin kaçırılmasını tavsiye ettim.
Durum Fetelibeyli'ye bildirilmiş olacak ki, o zaman Roma'da bulunan ve yine bizim gibi Rus ordusundan kaçtığı halde İtalyan kadınlarının himayesi ile serbesti içinde ticaret yapan Alesgerli'nin köylüsü ve yakın dostu bulunan Aliekber adlı birisi tarafından kaçırıldı ve Fetelibeyli'nin tavsiyesi ile Çin Büyük Elçiliği'ne giderek (Bazı söylentilere göre Kore Büyük Elçiliği'ne gitmiş) ve çekik gözlü ve çıkık yanaklı olduğundan kendisini Çin istilası altında bulunan Doğu Türkistan’dan olduğunu söylemiş ve Avrupa'ya tahsil için geldiğinden geri dönemediğini ve pasaportunun da bombardımanlar sırasında kaybolduğunu söylemiş. Konsolosluk mensupları gözlerine ve yüz yapısına bakarak söylediklerine inanmış ve Çin mi veyahut Kore pasaportumu almış ve böylece tehlikeden kurtulmuştu. Fetelibeyli'nin söylediğine göre, Aliasgerli'nin dış yapısına ve Çin pasaportu almasına göre, kendisine Cingizhan dediği ve Çin vatandaşlığında da pasaportuna Cingiz yazılan bu felaketzede Azerbaycanlı, bir müddet İtalya'da ötede beride ayak üstü işler yaptıktan sonra, elindeki pasaportuyla Türkiye'ye geldi. Fakat herhangi bir mesleği olmadığından kendisini ve ailesini tatmin edecek bir geçim kaynağı bulamadığından, yeniden İtalya'ya döndü. Kendisi bizim gibi Türk asıllı göçmenlerle birlikte Türkiye'ye gelip yerleşmek isterken, karısı hayır ben Türkiye'ye gitmem diye ısrar ettiğinden Çin'e gitti. Yıllar sonra Türkiye'ye geldiğimde Kaşgar'dan birkaç göçmenle karşılaştım. Sirkeci Göçmen Evinde bulunan bu göçmenler, Cengiz'in ailesiyle birlikte Urumci'ye geldiğini, kendisini Tatar Türklerinden olduğunu söylediğini fakat Tatarca konuşamadığını söylediler. Rus asıllı karısıyla birlikte iki çocuğu kendisinden ve büyük kızı da karısının birinci kocasından olan bu talihsiz Türk'ün ne olduğundan uzun yıllar haberimiz olmadı. Fakat 1950 senesinde İtalya ve Almanya'da aynı zamanda İtalya'daki diplomatlar kampında birlikte bulunduğumuz yakın dostum Beşir Genceçay, Ankara'da MİT'e tercüman olarak alındı ve kendisine tercüme için verilen Moskova'da yayınlanan gazetelerde Aliasgerlinin ailesiyle birlikte Rusya'ya geri döndüğünü ve bizler hakkında Rus gizli polisine bilgiler verdiğinin gazetelerde yazılı olduğunu söyledi. Fakat bunun yanında ikinci bir rivayette, karısı ile arası açıldığından, karısının kendisini Maoculara şikayet ettiğini ve Çin'de, Maocular tarafından tutuklanarak öldürüldüğünü bildiriyordu.
64 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.