Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol
Gönderi Oluştur
Alışveriş
Keşfet
Kitaplar
Yazarlar
Okurlar
1000Kitap Android UygulamasıÜCRETSİZ – Google Play'den indirin
1000Kitap iOS UygulamasıÜCRETSİZ – App Store'dan alın
ŞartlarGizlilikTopluluk KurallarıHakkımızdaReklam VerinİletişimKütüphanecilerDizinlerÇerez Politikası
©2024 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.36.27
Gönderi
216 syf.
·
Puan vermedi
Kelâm Aklın İdrak Arayışı: Bir Savunma
ꕥ ꕤ ꕥ ꕤ
Tanrı’nın varlığı ve doğası üzerinde çalışmalar yapan Güney Afrikalı bir filozof ve teolog olan Jacobus Erasmus; doktorasını North-West Üniversitesi’nde Felsefe bölümünde Kelâm Kozmolojik Argümanı konusunda yaptı. Evrenin varlığı ve işleyişi hakikatinin derin bilgiler ve anlamlar barındırmakta. Bu derin bilgilere ve anlamlara ulaşma çabası insanlığın ortak düşünsel birikimini getirmekte. Evrenin varlığı ve işleyişi bir yaratıcıya; şüphesiz! Dayanmaktadır. Jacobus Erasmus evrenin kelâm dayanaklarını teolojik ve tarihsel perspektifte ele almakla birlikte, “yeni bir değerlendirme” savunusu da yapmakta. Kelâm Kozmolojik Argümanı nedir? Tarihsel arka zemini, Philoponus, Gazzâlî ve William Lane Craig’in kelâm kozmolojik argümanları altı kısımla vererek, çağdaş bir kelâm kozmolojik argümanı geliştirmeye çalışarak bunu dört kısımda vererek; “Kelâm Kozmolojik Argümanı” kitabını tamamlamaktadır.
Evrenin varlığı ve işleyişi gizemli bir ilmin yanında enerjiler ilişkisinin bir sistem hâlinde olması dinamik bir yapıdır. Tarihsel birimi ve gelecekte keşfedilmesi beklenen evrenin varlığı ve işleyişi bir bütün olarak “kozmoloji bilimin” konusuna girmektedir. Evrenin varlığı ve işleyişi dini kaynakların akıl yoluyla yorum ve analizi “Kelâm Kozmolojik” konusunun kısaca tanımıdır. Evrenin boyut ve işleyişi insanın anlam ve yorumlama kapasitesi çerçevesinde “Kelâm Kozmolojik Argümanı” dahiline girmekte. Erasmus, Kelâm Kozmolojik Argümanı tanımı hakkında üç iddiaya bağlamakta: (i) Evren varlığa gelmiştir, (ii) evrenin varlığı için bir neden ya da yeterli açıklama vardır ve (iii) bu neden ya da yeterli açıklama ya aşkın zat olan Tanrı’dır veya Tanrı’ya (aşkın bir zata) dayanmaktadır. Bu iddia ve dayanakların yanında kelâm kozmolojik argümanı temel olarak yoktan yaratmayı destekleyen felsefî bir argümanı da barındırmaktadır. Evrenin nedenin aşkın olma, zatı olma, başlangıçsız olma, mekânsız olma, maddî olmama, değişmez olma ve aşırı derecede güçlü olma gibi ilahi özellikleri barındırmakta ve şu kıyas çerçevesinde sunulmakta:
- Var olmaya başlayan her şeyin varlığının bir nedeni vardır.
- Evren var olmaya başlamıştır.
- Dolayısıyla, evrenin varlığının bir nedeni vardır.
Kelâm Kozmolojik Argümanın teolojik arka planın tarihsel serencamını Yahudi ve Hristiyan düşünürlerin “yoktan yaratma” doktrini kitabın ikinci kısmında anlatmakta. Sonsuzluk argümanı meselesini John Philoponus'un “Evrenin Ezelîliği Üzerine Proclus'a Karşı” eseri referans alarak kitabın üçüncü kısmında yoktan yaratma argümanı sunmaktadır.
Evrenin kapsamı ve işleyişi algıladığımız boyuta kadar insanî nazarla anlama ve yorumlamaya ihtiyaç duyar. İslâm literatüründe hatırı sayılı kelâm âlimlerinden Ebû Hâmid Muhammed el-Gazzâlî(1058-1111); imkânsızlık, zorunluluk ve mümkünlük ayrımını geliştirerek “Her yok iken sonradan var olanın (hâdis) var olabilmesi için bir nedene ihtiyaç vardır; evren sonradan var olmuştur, o halde mutlaka bir nedeni vardır.” Kıyasında bulunmaktadır. Erasmus, İslâm Kelâm Kozmolojik Argümanı bahsinde Gazzâlî özelinde iki konuya değinmekte: Evrenin bir nedeni vardır ile evrenin nedeni Tanrı’dır. Ezelîlik, cisim olmayış, teklik, kudret ve irade alt başlıklarla bu sıfatları açıklar ve bu sıfatlarla âlemin sebebinin Tanrı olduğunu tasdik eder. Bu sıfatların yalnızca Allah'a ait olduğunu savunur.
Kelâm Kozmolojik Argümanın modern versiyonunu anlamak için “küme teorisi” hakkında bilgi sahibi olmanın gereğini savunan Erasmus bu konuyu kitabın beşinci kısmında ele almakta. Kümelerin formel özelliklerinin birimler olarak ele alınan matematiksel teori olan “küme teorisi”; aktüel sonsuz hakkındaki felsefî tartışmalara ve modern kozmolojideki gelişmelerin evrendeki başlangıcına dair bir seviye getirmektedir. Bu kısımdan sonra gelen altıncı kısımda ise küme teorisi ile kelâm kozmolojik argümanın çağdaş bir savunucusu olan William Lane Craig’in aktüel sonsuz var olmadığı görüşünün gelişmiş hâlini anlatmakta. Gazzâlî’yi takip eden Craig, kelâm kozmolojik argümanı üç kıyas formuyla ele alır ve alt başlıkla işlenir:
- Var olmaya başlayan her şeyin bir var oluş nedeni vardır.
- Evren var olmaya başladı.
- Bu nedenle evrenin bir var oluş nedeni vardır.
Kitabın ikinci yönü olan “Kelâm Kozmolojik Argümanı Lehine Bir Savunma” başlığı altında yedinci ile onuncu bölümler arasında Erasmus kendi geliştirdiği argümanın modern ve yaratıcı bir savunusunu sunmaktadır. Sonsuzluk argümanı’nın sorunları, evrenin başlangıcına yönelik felsefî argümanlar, kozmoloji ezelî bir evren inancını gerçekleştirebilir mi ve evrenin açıklaması olarak Tanrı başlıklarıyla; “Yeterli Neden İlkesi” var olan her bir somut mümkün nesnenin neden var olduğuna dair dışsal olgularda yeterli açıklaması bulunmakta olduğunu geliştirmektedir. “Eğer evren var olmuşsa bu durumda onu Tanrı var etmiştir”, şeklindeki önermeyi Yeterli Neden İlkesi versiyonuna uyarmamakta. Evrenin açıklamasının üç hususu Erasmus ortaya koymaktadır: (i) Yeterli Neden İlkesi’ne dair güçlü bir sezgimiz vardır; (ii) Yeterli Neden İlkesi’nin yanlış olduğuna yönelik herhangi bir kanıtımız bulunmamaktadır; (iii) Yeterli Neden İlkesi’nin reddi ateizm ile tutarsızlık arz etmektedir. Bu hususlarla evrenin ince-ayarlı olmasının yanında evrenin yeterli açıklamadan yoksun olmadığını savunur ve evreni varlığa getirenin Tanrı olduğu sonucuna varmaktadır.
İnsan idrakinin ufuk sahası olan evrenin varlığı ve işleyişi; sorgulama ve araştırmakla kendini açığa çıkaran; Aşkın, biliçli, ezelî, zeki, zamansız, nedensiz, cisim olmayışı, teklik, irade, inanılmaz derecede kudret sahibi, tahayyül edilemeyecek şekilde bilgi sahibi ve merakta bırakacak şekilde yaratıcı doğaüstü bir varlığın mevcut olduğu biricik ve tek Allah olduğu ve Allah'ın evreni var ettiğidir. Bu hakikatin sorgulayıcı bir dirençle hakikatin idrak edilmesi çabasının bir ürününü filozof ve teolog olan Güney Afrikalı Jacobus Erasmus; “Kelâm Kozmolojik Argümanı: Yeni Bir Değerlendirme” çalışmasıyla kelâm kozmolojik argümanı tarihsel arka planı ile argümanın modern ve yaratıcı bir savunmasıyla iki yönlü bir çalışmada bulunmuştur.
Kitabın Künyesi: Jacobus Erasmus, Kelâm Kozmolojik Argümanı: Yeni Bir Değerlendirme, çev. Mehmet Bulgen, Albaraka Yayınları – 141, Kelâm Dizisi – 2, 1. Baskı Haziran 2022, 216 sayfa.
Yunus Özdemir
·
408 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.