"Yaşadığı dönemi ve çevresindeki insanların ahlâk ve yeteneğini, hangi noktaların ne gibi şartlara karşı zayıf olduklarını iyice araştırmış olan Sultan Hamid, para ve menfaat aracılığıyla kalpleri kendine bağlamayı başaracağını kestirdiğinden ve ilk tecrübeleri bu konuda başarı sağladığından, artık saltanatının sonuna kadar bu yolda devama mecburdu."