Amerika'nin ne Ermenistan'da ne de Türkiye'de manda kabulüne yanaşmaması da buralardaki milli vicdanın şiddetini görmesinden dolayıdır. Halbuki, İngilizlerle Fransızlar, Arabistan'ı aralarında taksim etmekte hiçbir mahzur görmediler. Çünkü, bütün aşiretleri câmia hayatı yaşayan, şehirleri henüz cemiyet devresine gelmemiş olan Arabistan'da milli vicdanın henüz uyanmamış olduğunu biliyorlardı.
Görülüyor ki son asırlarda milli vicdanın uyandığı yerlerde, artık imparatorluk kalamıyor, müstemleke hayatı devam edemiyor. Rusya, Avusturya ve Türkiye imparatorluklarının inhilali, Cihan Harbi'nin bir neticesi değildi. Cihan Harbi, daha evvelden esaslı sebeplerin, hazırlamış olduğu bir neticenin zuhuruna tesadüfi bir vesile olmaktan başka bir rol oynamadı. Eğer bu imparatorlukların içinde yaşayan kavimler arasında milli vicdana malik ve artık mahkum olarak yaşaması mümkün olmayan mefkûreli milletler bulunmasaydı, Cihan Harbi bu imparatorlukları deviremezdi.