Bilinçdışı Dil Etkileri
Sözcüklerin gücü vardır. Kurtarıcı, tedavi edici, yükseltici, yıkıcı, moral bozucu ve öldürücü olabilirler. Sözcükleri kullanarak bırakılan bilinçdışı etkiler, sosyal ve antisosyal davranışlarımızı etkiler.
En gözde örneklerimden biri, Tutsak İkilemi’dir: Katılımcıların çeşitli noktalarsa iş birliği yapmayı ya da rekabet etmeyi seçebildiği bir ekonomik oyun. Davranışlar “durumsal etiketlere” göre değiştiriliyor. Oyuna “Wall Street Oyunu” adını verdiğinizde insanlar daha az işbirlikçi oluyorlar. “Toplum Oyunu” adını verdiğinizde ise tam tersi oluyor. Aynı şekilde, oyun başlamadan önce insanların gelişigüzel görünen sözcükleri okumasını sağlayın. Listeye rastgele sıcak sosyal sözcükler -“yardım”, “uyum”, “âdil”, “karşılıklı”- eklediğinizde iş birliği artarken, “rütbe”, “güç”, “acımasız”, ve “düşüncesiz” gibi sözcükler tam tersi etki yaratıyor. Aklınıza sakın İsa’nın Dağdaki Vaazı ya da Ayn Rand okutmak falan gelmesin. Buradakiler sâdece bir dizi rastgele sözcük. Sözcükler bilinçdışı yollarla düşünceleri ve hisleri etkiler. Bir kişinin “teröristi” diğerinin “özgürlük savaşçısı”dır. Siyâsetçiler “aile değerleri”ni dayatmak için uğraşırlar ve bir şekilde siz hem “kürtaj” hem de “yaşam” hakkını savunamazsınız.
Çok daha fazla örnek verilebilir. Nobel Ödülü kazanan bir çalışmada Daniel Kahneman ile Amos Tversky, sözcük seçimlerinin kararları nasıl etkilediğini göstermişlerdi. İnsanlar, farazi bir ilacı enjekte edip etmemeye karar verecekler. Onlara, “İlacın %95 yaşatma şansı var” dendiğinde, doktorlar dâhil insanlar onay vermeye daha yatkın oluyorlar. “İlacın %5 öldürme ihtimâli var” dendiğinde ise tam tersi oluyor. “Kaba” ya da “saldırgan” (“düşünceli” ya da “kibar” yerine) sözcüklerini eklediğinizde insanlar diğerlerinin sözünü çok daha çabuk kesiyorlar. “(Eşitlik yetine) “Sadâkat) sözcüğüne mâruz bırakılanlar ekonomik oyunlarda takımlarına yönelik daha taraflı oluyorlar.
Sayfa 91Kitabı okudu
·
47 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.