Hakkında
Robert Morris Sapolsky, Amerikalı bir nöroendokrinolog ve yazardır. Halen Stanford Üniversitesinde biyoloji ve nöroloji profesörü, ayrıca nörolojik bilimler ve nörocerrahi profesörüdür. Ayrıca, Kenya Ulusal Müzelerinde araştırma görevlisidir.
Tam adı:
Robert Morris Sapolsky
Unvan:
Nöroendokrinolog ve Yazar
Doğum:
Brooklyn, New York, ABD, 6 Nisan 1957
Okurlar
38 okur beğendi.
92 okur okudu.
46 okur okuyor.
450 okur okuyacak.
15 okur yarım bıraktı.
Sözler ve Alıntılar
Zihinsel açıdan bizim kadar gelişmemiş türlerden farklı olarak biz, stres tepkimizi, dengemizi çok uzak bir gelecekte bozabilecek, potansiyel stres faktörlerini düşünerek de başlatabiliyoruz.
Örneğin; ürünlerinin üzerini bulut gibi örten bir çekirge sürüsünü kederle seyreden bir Afrikalı çiftçiyi düşünün. Yeterince doyurucu bir öğün yemek yediği ve açlık gibi bir homeostatik denge sıkıntısı çekmediği hâlde, yine de stres tepkisi içine girecektir.
Oysaki zebralar ve aslanlar, ancak birkaç dakika sonra olabilecek, kısa süreli tehlike beklentisiyle stres tepkisi içine girerken, uzun bir gelecekte gerçekleşebilecek felaket senaryolarıyla ilgilenmezler.
.. beyin, genlerden fazlasıyla etkilenir. Ancak, doğumdan gençliğe kadar insan beyninin bizi en çok tanımlayan parçası, hayatın başında sahip olduğun genlerin bir ürünü olmaktan çok hayatın sizi götürdüğü yerlerde şekillenen bir parçasıdır. En son olgunlaşan bölge olduğu için, frontal korteks özü itibarıyla genlerin en az etkisinde kalan ve en çok deneyimlerle yoğrulan beyin bölgesidir. Aşırı kompleks sosyal bir tür olduğumuz düşünüldüğünde bunun böyle olmasına şaşırmamak gerek. İronik ama insan beyni gelişiminin genetik programı frontal korteksi olabildiğince genlerden özgür bırakacak şekilde evrimleşmiştir.
Sayfa 171 - Pegasus Yayınları, 1.Baskı, İstanbul 2021.
Çocuklukta medya şiddetine maruz kalma ile yetişkinlikte saldırganlığın artışı arasındaki bağlantı, kurşuna maruz kalma ile IQ, kalsiyum alımı ile kemik kütlesi ya da asbest ile gırtlak kanseri arasındaki bağlantılardan daha güçlü.
Sayfa 196 - 197, Pegasus Yayınları, 1.Baskı, İstanbul 2021.
Testosteronun haksız şöhreti
Testosteron bizi statü elde etmek ve korumak için gerekeni yapma isteğiyle dolduruyor. Buradaki püf noktası, gerekeni yapma mevzusu. Doğru sosyal koşulları oluşturup bir görev esnasında testosteron verdiğinizde insanlar en gelişigüzel nezaket örneklerini sergilemek için kıyasıya yarışabiliyorlar. Erkek şiddetinin her yerde kol gezdiği dünyamızda, problem testosteronun saldırganlık seviyelerini artırabiliyor olması değil. Problem, saldırganlığı ödüllendirme sıklığımız.
Sayfa 105 - Pegasus Yayınları, 1.Baskı, İstanbul 2021.
Normalde, ergenlik döneminde frontal korteks şuna benzer bir şeyler söyleyerek amigdalayı engelleme becerisi kazanır: "Senin yerinde olsam böyle yapmazdım." Ne var ki çocukluk dönemi zorluklarından sonra, amigdala şuna benzer bir şeyler söyleyerek frontal korteksi engelleme becerisi elde eder: "Böyle yapıyorum, sıkıysa durdur beni."
Sayfa 194 - 195, Pegasus Yayınları, 1.Baskı, İstanbul 2021.
İletiler
Robert Sapolsky
Behave
"Morality is simply the attitude we adopt towards people whom we personally dislike."
"Ahlak, en basit haliyle, şahsi olarak sevmediğimiz insanlara karşı edindiğimiz tutumdur."
Dopamin mutluluğun peșinde koşmakla ilgili değil.
peșinde kosmanın mutluluğuyla ilgilidir.
Robert M. Sapolsky
Bilinçsiz seçilim örneği.
"Türler arası güzel tepkilere harika bir örnek: İnsanların yok olma tehlikesi altındaki bir tür
için ne kadar bağış yapacağını belirleyen önemli faktörlerden biri hayvanın gözlerinin görece büyüklüğüdür. Büyük, anlamlı gözler her zaman cüzdanları sonuna kadar açar."
Hayvanlara yardım ederken bile bilinçsizce seçilim uyguluyoruz resmen. Biyosfere kendi evrimsel kökenli estetik zevklerimize göre şekil vermek. Etraf bize sevimli gelen fiziksel özelliklere sahip hayvanlarla dolacak ileride. Hayvan çirkinse soyu tükenmesin diye yardım edeni olmayacak gibi 🥲 Carl Sagan'ın anlattığı o ünlü samuray yengeçlerini getiriyor akla.
Davranış
Yorumlar ve İncelemeler
