İçgüdüsel olarak putlara taptığımızdan, düşlerimizin ve çıkarlan-
mızın nesnelerini kayıtsız şartsız şeyler haline getiririz. Tarih, bir
Sahte Mutlaklar Geçidi'nden, bahaneler adına dikilmiş bir tapınaklar
dizisinden, zihnin Gayri Muhtemel önünde küçülmesinden ibarettir.
Dinden uzaklaştığında bile insan dine tabi kalır; bütün çabasıyla tann
benzerleri yaratır, sonra da benimser bunlan ateşlilikle: İçindeki kur-
gu ihtiyacı, mitoloji ihtiyacı, apaçık gerçeğin ve gülünçlüğün üstesin-
den gelir. Bütün cinayetlerinin sorumluluğu tapma gücündedir: Bir
tannyı yakışıksızca seven kişi, başkalannı da onu sevmeye zorlar, bu-
na raı:ı olmazlarsa onları yok etmeye de hazırdır. Hiçbir hoşgörüsüz-
lük, ideolojik taviz vermezlik veya din yayıcılığı yoktur ki, şevkin
hayvani temelini açığa vurmasın. Hele insan ilgisizlik melekesi'ni bir
yitirsin: Potansiyel bir katil haline gelir. Hele.fikrini tannya dönüştür-
sün: Bunun sonuçlan sayılamayacak kadar çoknır. Ancak bir tanrı ya
da tanrı taklitleri adına insan öldürülür: Akıl Tannçası'nın. ulus, sınıf
ya da ırk fikrinin yol açtığı aşınlıklar Engizisyon'un ya da Reform'un-
kilerle akrabadır. Kanlı marifetler konusunda coşku dönemlerinin
üzerine yoktur