Deyim kısaca, “gerçek anlamından az çok farklı anlamlar taşıyan ve iki ya da daha çok sözcükten oluşan kalıplaşmış söz olarak tanımlanır. Atasözleri gibi, deyimler de halkın bir konudaki dünya görüşünün bir iki cümleye sığdırılmış özetidir; ulusal benliğinin aynasıdır. Deyimlerde de ulusun yüzyıllar öncesinden günümüze kadar ulaşan düşüncesi, inanışı, yaşayışı, gelenekleri, görenekleri saklanır. Deyimler, anlatmak istediğimizi kısa yoldan ifade etmemizi sağlayan, dilimizin anlatım olanaklarını sonsuz derecede genişleten dil zenginliğimizdir. Deyim hazinemizin büyük bir bölümünü derleyen kitabımızda, deyimlerimiz konusunda ayrıntılı bilgi veren bir inceleme de yer almaktadır. Bir dilim zenginliğini oluşturan öğelerden biri de deyimlerdir. Türkçe, bu bakımdan çok zengindir. Örneğin halkımız, “düşünme, anlama ve kavrama gücü” olarak tanımlanabilen “akıl” sözcüğünden, yüzün üzerinde deyim üretmiştir. Yüzümüzde, avurtlarla iki çene arasında ses çıkarmaya, soluk alıp vermeye ve besinleri almaya yarayan bir organımız olan “ağız” sözcüğüyle yapılmış ve her biri ayrı kavramları, durumları, eylemleri karşılayan deyimlerimizin sayısını iki yüze çıkarabiliriz. “Baş” ve baştaki organlar olan “kulak”, “burun”, “çene”, “dudak”, “diş”, “dil” benzeri sözcüklerle yapılmış onlarca deyimin, asıl anlamlarının ötesinde, mecaz olarak daha geniş anlamları içerdiği de bir gerçektir. Bunlar, binin üzerinde deyimde yer alır. Halk masallarımız, halk hikâyelerimiz, halk fıkralarımız, halk şiirimiz, mânilerimiz, ninnilerimiz halk deyimleriyle yoğrulmuş, onlarla anlatım güzelliğine ulaşmıştır. Dilin tadını veren öğeler, deyimlerdir. Halk yazınında olduğu gibi, divan yazınımız da, çağdaş yazınımız da deyim bakımından çok zengindir. Günlük dildeki deyimlerimiz, halkın anlatma gücünün gerçek kaynağıdır. Yaşamın akışı ve oluşumuna uygun yeni durumlar, konumlar, buluşlar, araçlar, gereçler, bunların ilgi alanları ve bu alanların birbiriyle ilişkileri dilimize yeni sözcükler kazandırmaktadır. Ancak bu sözcükler amacı anlatmaya yeterli olmamakta, yeni deyimlerin yaratılmasına gerek duyulmaktadır.

Türkçe'de DeyimlerAhmet Özdemir · Bordo Siyah · 20198 okunma

1 artı 1'leme

·

28 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Merve ÖZCAN