Geçen son yirmi otuz yılda, yeryüzündeki birtakım deneme noktalarında yapılan nükleer yeraltı patlatmaları önemli yersarsıntıları meydana getirmiş bulunuyor. Derin sondaj kuyularıyla inilerek yeraltında bir nükleer düzenek patlatıldığında, çok büyük nükleer enerji açığa çıkar. Saniyenin milyonlarca birinde, basınç Yerküre üstündeki hava basıncının binlerce katına fırlar ve sıcaklık o noktada milyonlarca dereceye yükselir. Çevresindeki kayaları buharlaştırarak pek çok metre çapında küresel bir boşluk meydana getirir. Kaynayan kaya, yüzeyinden buharlaştıkça boşluk dışa doğru genişler ve çevresindeki kayalarda patlamanın sarsmasından ince çatlaklar açılır.
Çatlaklar bölgede (belki de yüzlerce metrelik bir alanda) kayanın sıkışması, tüm yönlerde dışa doğru yayılan deprem dalgaları üretir. İlk sıkışma dalgası yüzeye varınca, yer yukarı doğru kubbeleşir ve eğer dalga enerjisi yeterliyse, toprak ve kayayı patlatarak, kaya parçalarını havaya firlatacak ve bir çukur açacaktır. Derinlik yeterince fazlaysa, yüzey yalnızca çatlayacak ve taban kaya bir an için havaya hoplayıp sonra alttaki katmanların üzerine "lap" diye oturacaktır.
Kimi yeraltı nükleer denemeleri Yerküre'nin her yerine deprem dalgaları yayacak kadar büyük olmuştur: orta-büyüklükte bir depremin genliğine eşit genlikte dalgalar, uzak sismograf istasyonlarında kaydedilmiştir. Kimi patlamalar uzak kentlerdeki binaları sarsacak dalgalar üretmişlerdir. Örneğin. 26 Nisan 1968'de, Nevada Nükleer Deneme bölgesinde", "Boxcar" adlı bir nükleer düzenek denendi. Denemeden önce Las Vegaslılar -özellikle önde gelen multimilyonerler ve mülk sahiplerinden müteveffa Howard Hughes- bu kadar büyük enerji yüklü bir düzeneğin yapılara zarar vereceği, hatta ölümlere yol açabileceği konusundaki kaygılarını belirtti. Yine de deneme gerçekleştirildi ve çevre kasabalardaki insanlar sarsıntıyı duydular. Sarsıntı, 50 kilometre ötedeki Las Vegas'da 10-12 saniye sürdü. Bereket versin, önemli bir hasar olmadı.
Sayfa 102 - TÜBİTAK Yayınları - Çeviri: Ülkü Tansel - II. Basım, 2008 • Deprem TürleriKitabı okudu
·
101 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.