José Saramago, Roma ve Yahudi tarihi, felsefi sorgulamalar ve İnciller hakkında çok derin bir bilgi birikimiyle, İsa'nın belgelenmemiş ilk yıllarından her insanı kendisi yapan gündelik olaylara kadar, hem tamamen inandırıcı hem de okumak isteyen herkes için şüphesiz kışkırtıcı bir hayat yaratıyor. SPOILER İLERİDE! Bu kesinlikle görkemli bir okuma deneyimiydi. Bu, Saramago'nun İsa'nın perspektifinden İncil'i anlattığı İsa'nın hikayesidir. Bu kitabı Güneşe Göre İncil gibi diğer İncillerden farklı kılan şey, İsa'nın ilk yıllarına; çocukluğuna ve hatta öncesine odaklanmasıdır. Birçok araştırmacı sürekli olarak İsa'nın yetiştirilme tarzını ve onu böyle bir figür olmaya iten şeyin ne olduğunu sorguluyor ve Saramago da bu konuya kendi yaklaşımını getiriyor. Sevdiğim şey, Saramago'nun tarihini çok iyi bilmesi ve Orta Doğu, bölgenin siyaseti, Kudüs'ün Roma İmparatorluğu'nun bir parçası olması gibi konularda mükemmel bir araştırma yapmış olması. Bildiğimiz tüm bilgileri alıp kronolojik sıraya koymuş ve çarpıtmış. Kitap yayınlandığında çok tartışıldı. Katolik kilisesi kitabı yasaklamak istedi ve Portekiz'den kovuldu. O bir Marksist ve ateistti. Bir ateistin bu konuya saygısızlık edebileceğini düşünürsünüz ama o İsa'yı desteklemenizi sağlıyor. Elimizdeki İncilleri kullanıyor ve bunun nasıl olduğunu ve İsa'ya yaptığı şeyleri neyin yaptırmış olabileceğini gösteriyor. İsa'nın çocukluğunu çok ilginç bir şekilde tasvir ediyor. İsa Bathalam'a geri dönüyor ve Şeytan olduğu ortaya çıkan bir papazın çırağı oluyor. Saramago'nun bir özelliği de bir ironi ustası olması ve öyle zekice yazıyor ki, kitap boyunca Tanrı'nın söylediği şeylerdeki derin ironiyi anlıyorsunuz. Kitabın sonlarına doğru Tanrı, insanlığı kurtarmak için İsa'ya planını açıklıyor ki bu çok ilginç. Saramago'nun bir özelliği de bir ironi ustası olması ve öyle zekice yazıyor ki, kitap boyunca Tanrı'nın söylediği şeylerdeki derin ironiyi anlıyorsunuz. Kitabın sonlarına doğru Tanrı, insanlığı kurtarmak için İsa'ya planını açıklıyor ki bu çok ironik. Çünkü Tanrı, sadece Yahudi halkının tanrısı olmayı bırakıp, daha sonra Katoliklik olarak bilinecek olan dine doğru genişlemek istediğinden bahsediyor. Saramago Katolikliğin büyük bir eleştirmeniydi ve tüm kitap boyunca ironik noktalara değiniyor. Özellikle bir bölümü anlamayı çok önemli buluyorum. İsa sürekli olarak her şeyi ve hatta Tanrı'yı sorguluyor, çünkü planın risklerini soruyor ve Tanrı tarihte adı geçen her bir kişiye ne olacağını tam anlamıyla açıklıyor. Tanrı üç sayfa boyunca gerçekleşecek işkencelerden ve bu ölümlerin ve işkencelerin ne kadar gerekli olduğundan bahsetmektedir. Tüm ölümleri açıkladıktan sonra, Tanrı İsa'ya yeterli olup olmadığını sorar ve İsa ona "bunu kendine sormalısın" der. Tanrı, İsa'ya tüm bunların gerçekten iyi olup olmadığını sorgulatıyor. Tanrı burada umursamıyor. Yani Saramago, Tanrı'nın her istediğini yapabileceği ve onun ahlakının bizim ahlakımızla hiçbir ilgisi olmadığı düşüncesini tersine çeviriyor. Çünkü Tanrı'nın bu planı hayatlarımızı etkiliyor. İsa ve babası, sürekli olarak ne düşünüldüğünü ve tüm bu kuralların ve fedakarlıkların buna değip değmediğini sorguluyor. Buna karşılık Meryem ve İsa'nın kardeşleri Tanrı'ya tam olarak itaat ederler ki bu da şu anda yaşadığımız hayatı yansıtır. Şeytan da pek çok kişinin düşündüğü gibi tasvir edilmiyor ve her zaman onun ve Tanrı'nın nasıl bir olduğundan bahsediliyor. Tüm karakterler derin kişiliklere sahip ve insanların din konusunda sahip oldukları farklı düşünce süreçlerini temsil ediyorlar. Bu kitabı şiddetle tavsiye ederim, eğer dinin daha felsefi bir yönüyle ilgileniyorsanız, bu kesinlikle iyi bir okuma.