Teemmüllü Düşünce
Düşünce son derece muhterem olduğu halde, bazen bir kimse için; “onun düşünceleri on para etmez” deriz.
Bundan, değeri olmayan, mantıki bir sıra takip etmeyen, doğruluktan mahrumTeemmüllü Düşünce düşünceler kastedilir.
Bazen de düşünmek sözü ile sadece bir şeyi “tahayyül” etmeyi kastederiz.
Bizim başarının şartı olarak gördüğümüz bunlar değil “teemmüllü düşünce”dir.
Bu, fikirlerin basit bir şekilde sıralanması değil rabıtalı bir şekilde birbirini takip etmesidir.
Bu kabiliyet bütün tahsil boyunca işlenerek, mantık ve matematik ilimleri ile düzenlenerek geliştirilir. Buna rağmen birçok tahsilli kimsede, muhakeme düzensizliklerine rastlanır.
O halde bu konu üzerine eğilerek muhakeme düzensizliklerinden kendimizi korumayı ve kurtarmayı başarmalıyız.
Muhakemede en fazla rastlanan düzensizliklerden biri “acele genelleme” yapmaktır.
Bir diğeri de hatalı ikilem(dilemma, kıyas-ı mukassem)dir.
Bu, bir konuda birçok ihtimal bilindiği halde, onları görmezliğe gelerek işi iki şıkka indirmek ve kişiyi bunlardan birine kabule zorlamaktır.
Bir üçüncü hata da aynı durum ve şartlarda olmayan iki ayrı şeyi birbirine kıyaslamak ve bu yanlış temelden yanlış sonuç çıkarmaya çalışmaktır. Ayrıca, birçok kimse hüküm ve sonuçlarda aşırı “iddialı” davranır; bazıları kendi tezini ispat etmek için olayları ve delilleri çarpıtarak verir. Bazıları mantığa aykırı bir sonu hislere hitap ederek sağlamaya çalışır; sevdiğini aşırı över, sevmediğini aşırı kötüleri karşı olduğu şahıs veya fikre fena bir isim takar, soruyu ters yönden ele alır veya anlamamazlıktan gelir vs. Tahsilde ve hayatta karşılaşılacak müşkilleri çözmek için, düşüncelerde orijinal ve üretici olmayı öğrenmek şarttır.
Meseleleri, kendimizinkiler de dâhil olmak üzere objektif olarak ele almalı, mantıki bir muhakeme yolu takip etmeliyiz.
Bir problemin çözümünde, şu mantıki merhaleleri takip etmek tavsiye edilebilir:
1- Problemin, meselenin iyi ve doğru anlaşılması.
2- Bu konu üzerinde mümkün mertebe çok araştırma ve soruşturma yapılması gereken bilgilerin toplanması.
3- Ortaya çıkan muhtelif çözüm ihtimallerinin tespiti.
4- Mümkün çözümlerin bir bir denenmesinin tasarlanması.
5- Bunlar içinden en iyi, en az riskli çözümün seçilmesi.
6- Nihai çözümün tatbik üç edilmesi.
Prof. Dr. Mahmud Es’ad Coşan, Başarının Prensipleri, s. 29-31
·
61 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.