Varoluşçuluk Varoluşçuluğun el kitabı gibi bir şey. El kitabı derken bir konuyu iyi anlatabilmek için baside indirgemiş verdiği örneklere bakarak söylüyorum bunu. Sartre’nin varoluşçuluk ilkesi üzerine yapılmış o kadar kaliteli analizler var ki yazarın anlatımı çok basit kalıyor. Bu analizlerden alıntı yaparak aktarmaya çalıştım. Üç bölümden oluşan 126 sayfalık bir kitap. Varoluşçu düşünceyi özetlemeyi amaçlayan çok kısa bir çalışma. Sartre’nin 1946’da verdiği bir konferansın metnidir ve konferansında kendisine yöneltilen eleştiri ve itirazlara yanıt verirken varoluşçu düşüncenin özünü açıklıyor. Düşüncenin özü; Varlık özden önce gelir ilkesidir. Bu ilkenin açıklaması; “Varoluşun özden önceliği ilkesi, temelini özgürlükte bulur. İnsan özgür olmasaydı, varoluşu özden önce gelmezdi. İnsan kendi özgür eylemleri ile kendi özünü inşa eden bir varlıktır. Diğer bir deyişle, insan doğduğunda var olmak için hiçbir nedene sahip değildir ve var olduğu süre boyunca yavaş yavaş kendini inşa eder ve kendi hedeflerini belirler: dolayısıyla hem tamamen özgür hem de tamamen sorumludur. Varlık Özden önce gelir. Varoluşçuluğun ilk güçlü olumlaması terkedilmedir: Varlığımızın herhangi bir amacı olmadan doğarız. Varlığımız başlangıçta boştur, çünkü kendimize bırakılmıştır, Tanrısız düşünmek istediğimizde bunu varsaymak zorunda kalacağız. Bu nedenle, bizim için önceden tasarlanmış herhangi bir yol olmadan doğarız. "Varlık özden önce gelir" sözünün anlamı budur. Aslında özüm benim temel tanımımdır: Yaşamım boyunca özümü gerçekleştirmek için doğdum. O halde kim olduğumuzu nasıl tanımlarız? İnsan yaparak yaratılır, der Sartre. Diğer bir deyişle, kendimizi azar azar inşa ettiğimiz projeler yaparak. Gerçekleştirdiğimiz her proje, varlığımız olan yapıya eklenen bir taştır ve özümüz de bu şekilde oluşur. Çünkü Sartre'a göre, insan, bir taş ya da sopa gibi basit ve bilinçsiz bir varlık değildir. Sopa ve taş, her ne ise odur. Hâlbuki şuurlu bir varlık olan insan, ne olması gerektiğine kendisi karar verir. Bunun içindir ki, kendi içinde varlık kendi içine kapanık, kendinden başka bir şeyi olmayan varlık değil, yönelim içinde bir varlıktır. Şuurlu varlık, hiçbir zaman tek başına bir varlık olmamaktadır. O önce var olup, sonra kendisini yaratan tek varlıktır.” umarım doğru aktarabildim.
VaroluşçulukJean-Paul Sartre · Say Yayınları · 20173,161 okunma
