Osmanlı Meclis-i Mebusan’ında bulunan Ermeni vekillerin Osmanlı halkının haklarını savunması ve Meclis’te yaptıkları konuşmalar neden yeterince bilinmiyor?
Bu kitabı yazarken hayıflandığım ve üzüldüğüm konulardan birisi de budur. TBMM kütüphanesinde epey bir süre önce bunlar Türkçeleştirilmiş ve erişime de açılarak arşive konmuş. Meclis’te bulunan Vartkes Serengülyan, Hampartzum Boyacıyan (Murad), Vahan Papazyan (Goms) ve Dımitar Vlahof’un, ‘Sosyalist bir grup’ gibi çalıştıklarına tanık oluyoruz. Bunları neden bilmiyorduk? Onların konuşmaları ve sözleri o arşivlerde duruyor. Kürsü konuşmalarına baktığımızda, önermelerine baktığımızda bütün Osmanlı halkının hakları için mücadele ettiklerini görüyoruz. İşçilerin hakları, grev hakkı, örgütlenme ve basın özgürlüğü hakkı için yaptıkları konuşmaların yanı sıra adaletli vergi alınması, eğitimin yaygınlaştırılması ve kadın hakları konusunda mücadele içinde olduklarını anlamak mümkün. Bu vekillerin önermeleri, 1923 sonrası bile gerçekleşmemiş. Örneğin Vahan Papazyan’ın Osmanlı’da eğitim konusunda yaptığı uzun konuşma bu günü anlamak açısından bile faydalı olabilir. Çünkü dünü konuşmak bugünü anlamak bakımından bize ciddi bir deney veriyor. Sosyalistlerin de akademisyenlerin de siyasi tarih bilinci konusunda eksik olduklarını söylemeliyim. O yüzden sosyalistler kendi tarihlerini 1920’de Moskova’da kurulmuş TKP (Türkiye Komünist Partisi) ile başlatmakta beis görmüyorlar ve bu yanlışı düzeltme çabası içine de girmiyorlar. Bazılarının sahip oldukları şoven görüşler de buna cevaz veriyor.
Kadir Akın
Saklı Tarihin İzinde
·
32 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.