Machiavelli, tiyatrolarında hikaye anlatıcılığını İtalyan siyasi tarihine ilişkin bir bakış açısı geliştirmek için kullanıyor. Clizia ile Il Principe-Discorsi-Istorie Fiorentine arasındaki metinler arası tarihyazımsal bağlantıları kapsamlı bir şekilde görebilirsiniz. Bu aslında yalnızca Machiavelli’ye özgü bir pratik değil, İtalyan ‘cinquecento’ edebiyatı ve tarih metinleri arasında bu tür alışverişler çokça görülür. Bu bağlamda tarih, retorik ve kavramsal açıdan karşılıklı bağımlılığı göz ardı edilmeden okunması lazım gelir: Edebiyatın kurucu “öteki”si olarak tarih ve tam tersi. Machiavelli, esinlendiği klasik kaynağı Casina’dan bahsetmez. Bilakis, Clizia’nın proloğu kendisinden önceki bir Grek anekdotundan türetilmesi gibi incelikli bir numara gerçekleştirir. Machiavelli, Greklerden ağızdan ağza yayılarak gelen orijinal bir hikayeye çağdaş eklemeler yaparak (örneğin Nicomaco’nun eski günlerde olması gerektiği gibi Floransalı bir ‘pater familias’ın günlük rutininin hikayede belirtilmesi gibi) oyunu çağdaş dünyaya uyarlar. Ne var ki, Nicomaco’nun mücadelesinin ve Sofronia tarafından tekrar “gediğine oturtulmasının” kaçınılmaz sonucu, bizi, Clizia’yı geniş bir metafor olarak okumaya yöneltir. Olumsuz talihi önlemek bir yanılsamadır; dahası insan ne kadar ihtiyatlı olursa olsun, isteklerini talihe empoze edemez. Machiavelli bu oyunda, ihtirasların bir toplumun düzenini tehlikeye atabileceği vurgulamak istemektedir. Bundan mülhem oyunda bedensel rejimlerin siyasi yaşamla ilintisini göstermekle kalmıyor, yöneticilerin siyasi bünyeyi nasıl düzenlediklerini de açık ediyor. Bu oyununun ne şekilde toplumsal düzen aygıtına dönüştürüldüğünün yöntemlerinin izini sürmek o kadar da zor değil, nitekim Mandragola’da olduğu gibi Clizia’da bir yandan vatandaşların özel hayatlarına yapılan biyopolitik bir yatırım, diğer yandan özel hayatların kamu yararına göre şekillendirme güdüsü içeriyor. Bu anlamda Clizia belki de Machiavelli’nin son büyük politik atılımıdır. İlber Ortaylı, Machiavelli’den bahsederken boşuna demiyor: “Yaptığı şeylerde derin bir tetkik var, büyük bir okuma var. Yazdığı tiyatro eserleriyle de dönemin ‘ahlaki’ denilen kurallarını zedelemekle meşgul”.

CliziaNiccolo Machiavelli · Selenge Yayınları · 202312 okunma

·

143 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Hakan Sönmez