Yazarımız, Türk ve Müslüman kalarak Batılı olmayı mümkün görüyor. Bunu da şöyle temellendiriyor: "kültür/hars" ile "uygarlık/medeniyet" farklı şeylerdir. Ona göre bir kültür dairesinin içinde olmakla, bir uygarlık dairesinin içinde olmak tamamen ayrıdır. Bundan dolayı, gündelik hayatta üç terbiye tipinin olduğunu savunuyor: Türk terbiyesi (i) İslam terbiyesi (ii), Medeniyet/Asır terbiyesi (iii). Ziya Gökalp; bir yandan "Türk-İslam-Batı sentezi"ne ulaşmaya çalışırken, diğer yandan Osmanlılık zihniyetini sevmediğini satır aralarında belirtiyor. Fakat garip bir şekilde; Osmanlılık siyasetini sevmeyen Ziya Gökalp, Türkçülerin aynı zamanda ümmetçi bir programa sahip olmasını da destekliyor. Bununla beraber dilde sadeleşmeyi savunuyor. Ama estetikte milli kalmakta ısrarcı. Ve sosyalizmin Türk milliyetçiliğine zararlı bir fikir olduğunu, Türkiye'de sosyalizm doğsa bile, Türk milliyetçiliğinin yanında en fazla "muavin" konumunda olabileceğini belirtiyor. Ziya Gökalp, ümmetçiliği bir fikir olarak desteklerken, Türklerin yegâne ülküsünün Turan olması gerektiğini, mefkûresiz milletlerin ise korkak ve bitik olacağını belirtiyor. Yazarımız bu tür sentez (veya çelişik-tutarsız diyelim) fikirlere ulaşırken; bir yandan Durkheim, Marx, Tarde gibi Batı sosyolojisinin klasiklerinden etkilenmiş birisidir. Cumhuriyet'i kuran Atatürk (ve Gazi Kemal Paşa'nın etrafında toplanan Kemalist kadro) -çok kısa bir dönem de olsa-, Ziya Gökalp'in fikirlerinden etkilenmişti. Fakat, Kemalist kadro, "hem Türk hem Müslüman hem Batılı" olmanın mümkün olmadığını fark edince, Ziya Gökalp'in tutarsız fikirlerinden etkilenmeyi bıraktılar. Doğrusunu söylemek gerekirse, kitabın isminden anlaşılacağı üzere, Ziya Gökalp, pek çok konuda tutarsız bir milliyetçidir. Fakat, aynı zamanda benim için çok değerli bir Türk fikir adamı. Yahu çünkü, yüz yıl önce, adam Marx okumuş, gitmiş Durkehim okumuş, Levly-Buhrly, Bergson okumuş; antropolojiyi ve sosyolojiyi ta yüz yıl önce gezmiş birisi. Fransızca , Arapça biliyor. Bakın vallahi size şakasız söylüyorum: Sosyal bilimlerle uğraşan bugünkü Türk akademisyenlerinin çoğu Marx, Durkheim falan okumamıştır. Ziya Gökalp, bundan dolayı, büyük bir adamdır, her ne kadar tutarsız/çelişkili birisi olsa bile. Puan olarak, 9/10 veriyorum. Türk milliyetçilerinin ve siyaset-bilimcilerin okumasını tavsiye ederim.

Türkleşmek, İslâmlaşmak, MuâsırlaşmakZiya Gökalp · Kültür Bakanlığı Yayınları Devlet Kİtapları · 19763,053 okunma

·

32 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Cemil Meriç okuru