•Gülmek•
İnsanların kıkır kıkır gülmesine yol açan anormal etkinlik ya da hasar, hemen her zaman hipotalamus, mamiller cisimcikler ve singulat girus gibi duygularla ilgili limbik sistem bölümleri içinde konumlanmıştır. (sy 235)
Annesinin cenazesinde kıkırdayan Willy ve kelimenin tam anlamıyla gülmekten ölen Ruth'a ne demeli? Bu tuhaf davranışlar, esas olarak limbik sistemin içinde bulunan ve hedef dokuları frontal loblarda yerleşmiş bir kahkaha devresinin varlığını gösterir...Öte yandan, ağrı asembolisi denen ilginç bir nörolojik bozukluk vardır ve kahkahayla ilgili sinir sistemi yapılan hakkında ek ipuçları verir...Bu sendrom sıklıkla parietal ve temporal loblar arasındaki kıvrımda gömülü olan insular korteks adlı yapının zedelenmesi sonucu görülür. Bu yapı -deri ve iç organlardan gelen ağrı duyusu da dahil olmak üzere- duyusal girdileri alır ve çıktılarını limbik sistemin (singulat girus gibi) bölümlerine gönderir. Böylece kişi ağrının güçlü ve nahoş hissini -agoni- yaşamaya başlar.
Hasarın insular korteks ile singulat girus arasındaki bağlantılarda olduğunu düşünürsek, ne olur? Beynin bir bölümü (insular korteks), "Burada ağrıyan bir şeyler var, potansiyel tehlike olabilir" derken, diğer bölümü (limbik sistemin singulat girusu) saniye geçmeden "Yok canım, merak etme, endi şelenecek bir şey yok, tehdit değil," diyecektir. Dolayısıyla iki kilit madde -tehdit ve ardından sönme- var ve hasta için bu paradoksu çözmenin tek yolu kahkahayı basmaktır, tıpkı kuramımda ileri sürdüğüm gibi.
Aynı düşünce dizisi, insanların niçin gıdıklandıklarında güldüklerini de açıklayabilir. Çocuğa elleriniz gergin ve tehditkar bir şekilde yaklaşırsınız. Çocuk merak eder: "Canımı mı yakacak, beni sarsacak mı, yoksa yumruk mu atacak?" Fakat hayır, parmaklarınız göbeğine doğru hafif, aralıklı bir temas yapar. Yine reçete belli -tehdit, sonrasında sönme- ve çocuk güler, sanki diğer çocuklara bilgi verir: "Zarar verme amacı yok, sadece oyun oynuyor!" Bu şekilde, çocuklar erişkin mizahı için gerekli zihinsel oyun çeşidini öğrenmiş olur. Diğer bir deyişle, bizim "gelişmiş bilişsel" mizah dediğimiz şey de gıdıklama gibi aynı mantık biçimine sahiptir ve bu yüzden aynı sinirsel devrelerin -insular korteks, singulat girus ve limbik sistemin diğer bölümlerindeki "tehditkar ama zararsız" dedektörü- sırtında taşınır. Mekanizmaların bu şekilde yeni görevlere atanması, zihinsel ve fiziksel özelliklerin evriminde istisna olmaktan çok kuraldır (gerçi bu örnekte atama, tamamen farklı bir işlev için olmaktan çok, birbiriyle ilişkili yüksek işlevler için görülmektedir) .
------
Mizah ve kahkahayı açıkladığı iddia edilen herhangi bir kuram, aşağıdaki tüm özellikleri -sadece bir ikisini değil- dikkate almak zorundadır: 1)Kahkahayı yaratan olaylar ve şakaların mantıksal yapısı, yani girdi; 2)Girdinin neden bir model oluşturma ve ardından ani paradigma kaymasıyla önemsiz bir sonuca bağlanması gibi özel bir biçim alması gerektiğinin evrimsel nedeni; 3) Gürültülü ve patlayıcı ses; 4) Mizahın gıdıklanmayla ilişkisi ve gıdıklanmanın neden evrimleştiği (mizahla aynı mantıksal biçime sahip olduğunu ileri sürüyorum, fakat bir çokları erişkin mizahının "oyun" provası olduğunu söyler) ; 5) İlgili sinirsel yapılar ve mizahın işlevsel mantığının beynin bu bölgelerinin "yapısal mantığı"nda nasıl haritalandığı; 6) Mizahın asıl evrimini sağlayan neden dışında başka bir işlevi var mı (örneğin, erişkin bilişsel mizahının yaratıcılık için prova imkanı sağladığını ve potansiyel olarak rahatsız edici olup elinizden bir şey gelmeyen düşüncelerin yarattığı baskı ve gerginliği azalttığını düşünüyoruz); 7)Neden gülümseme bir "yarım kahkaha"dır ve sıklıkla kahkahadan önce gelir (önermemin nedeni , mizah ve kahkahayla aynı mantıksal forma -potansiyel bir tehdidin sönmesi- sahip olmasıdır, çünkü yaklaşan yabancılara karşı tepki olarak evrimleşti). Kahkaha aynı zamanda bir tür sosyal bağı veya "düzeni" kolaylaştırır, çünkü özellikle sosyal sözleşmeler ve tabuların çiğnenme taklidine tepki olarak görülür (örneğin, birinin podyumda ders verirken fermuarının açık olması) . Fıkra anlatmak veya birine gülmek, bireye ait olduğu grubun sosyal törelerini sık sık yeniden ayarlama ve ortak değerlerin pekiştirilmesi imkanını verir. (Etnik fıkralar bu yüzden rağbet görür.)(sy 244 245 246)
·
28 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.