KOLEJLER, HIRİSTİYANLIK YUVASIDIR
Avrupalılar Türkiye’deki mekteplerine, âsâr-ı atika taharriyatma (eski eser araştırması) hele Amerikalılar çok ehemmiyet verdiler. Bunlar için adeta kapitülasyon tarzında şeyler istiyorlar. Ne ise, onları da kaldırdık. Robert Kolej, Cizvit mektepleri memleketimizin irfanı için pek mühimdir, lazımdır. Ancak bu mektepler dîni ve siyasîdir. Memleketimizde sırf bu maksatla yapılmışlardır. Talebeyi Katolik ve Protestan yapmak istiyorlar. Koloni işinin mukaddemesi mektep, yetimhane ve hastahanedir. Avrupalılar kaç asırdır, koloni yaptıkları memleketlerde evvelce hep böyle başlamışlardır. Bir memlekette bu mektep ve hastahaneyi gördünüz mü, derhal hükmediniz ki, o devlet orayı koloni yapmak istiyor. Bu koloni işi, mühim bir iştir. Bu teşkilât hakkında yüzlerce kitaplar vardır. Burada bahsi uzundur. Hele Türk bunu iyice tetkik etmelidir. Bizim için hayati meseledir. Fransızların bu teşkilâtının merkezi Lyon’dadır. Buna dikkat etmeli. Nitekim son yıllarda İtalyanlar bu işe gayret vermişler, bizde birçok mektepler açıyorlar. Bir de eskiden bu mekteplere Rum ve Ermeniler dolardı. Yahudiler de Alliance İsraelite denilen cemiyetin mekteplerine giderlerdi. Bu müessese Fransız Yahudilerinindir ve Fransız emellerine hadimdir. Bu mekteplere, bilhassa Amerika mekteplerine Türk çocuklarını doldurmak... Ancak din ve akidelerine, milliyetin muhafazasına dikkat etmeli. Son yıllarda memnuniyetle gördüm ki, İstanbul’daki Robert Kolej Mektebi’nin dörtte üç talebesini Türk çocukları teşkil etmektedir.
Dr. Rıza Nur, “HAYAT ve HATIRATIM III. CİLD, Dr. RIZA NUR’UN LOZAN HATIRALARI”, Nâşiri: Hedidi Schmid, İstanbul 1967, s. 274-275