Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol
Alışveriş
Keşfet
Kitaplar
Yazarlar
Okurlar
1000Kitap Android UygulamasıÜCRETSİZ – Google Play'den indirin
1000Kitap iOS UygulamasıÜCRETSİZ – App Store'dan alın
ŞartlarGizlilikTopluluk KurallarıHakkımızdaReklam VerinİletişimKütüphanecilerDizinlerÇerez Politikası
©2024 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.36.31
Gönderi
KIZIL ÇENGİ / OSMAN BALCIGİL
Nihayet çıkar çıkmaz Osman Balcıgil'in son kitabı KIZIL ÇENGİ'yi aldım, okudum ve biraz geç olsa da yorumu yazdım. Geçen ayda "İstanbullu Hikayeleri" okumuştum, bu dönem Balcıgil kitapları ile oldukça keyifli bir okuma oldu.
Arka kapaktan; "Cahide Sonku’nun inanılması zor yükseliş ve düşüş öyküsü, toplumsal hayatımızın kendine özgü labirentlerinde gizlidir. Bütün Türkiye’nin CAHİDE’siydi... On üç yaşında adımını attığı Darülbedayi’de, rakiplerini geride bırakmayı, ilk ve biricik primadonna olmayı becerdi. Altın yıllarını yaşayan Türk Tiyatrosu’nun ve kuruluş aşamasındaki Türk Sineması’nın tartışmasız “1 Numara”sı oldu. Çok ama çok para kazandı. Her çıkışın bir inişi vardır!"
Balcıgil, diğer biyografi kitaplarında ( Yeşil Mürekkep, Celile, Afife Jale... ) olduğu gibi derin bir araştırma yaparak, gerçekle kurguyu ayırt edilemeyecek şekilde harmanlayarak, Sonku'nun zirveye çıkışını ve düşüşünü bizlere anlatırken arka planda toplumsal, siyasal, kültürel gelişmeleri, yaşananları da aktarıyor. Okur da keyifle kitabı okurken dönem hakkında bilgileniyor.
Aslında biyografiler sonu belli hayat hikayeleri. Bence burada amaç, o sona nasıl gelindiği; sonu hazırlayan etmenler, alınan kararlar, yapılan yanlışlar ya da doğruları anlatmak, unutulanları hatırlatmak, bazen de perde arkasında olanları yansıtmak. Durum böyle olunca sonu bilinen ama ara dönemde yaşananların anlatıldığı çok okunan bu kitap hakkında ne yazacağım? Kitabın konusu belli olduğuna göre, ben Cahide'nin davranışları, kararları, psikolojisi gibi konular üzerinde durmak istiyorum. Kitapta zaman zaman anlatıcı Cevdet'in yaptığı gibi. (Psikoloji uzmanlık alanım değil ama ana derslerimden ne de olsa). Tabii sadece Cahide'nin psikolojisi değil onu bu duruma getiren kişi ve olaylara da bakmak lazım.
Yemen'den İstanbul'a taşınmaları, babasının evden ayrılması, beraber kaldıkları dedesinin konağının yanması ve sefalete düşmeleri, annesinin hastalığı elbette çocukluk/ ergenlik çağındaki Cahide üzerinde büyük travmalar yaratmıştır. Bu yaşadıklarından sadece biri bile yeterli travma için.
Yaşadıklarından sonra para odaklı olması, paralı kişilere yönelmesi normal ama parayı elinde tutmaması, yatırım yapmaması ilginç. Acaba hep böyle olacak çeşme akacak mı zannetti? Bir de paralı kişilere ulaşırken, ezdikleri, kullandıkları, geride bıraktıkları var. Bence kullandığı kişilerin içinde en masum ve en üzücü olan kızı. Cahide'nin doğurma sebebi evlenmek ve istediği şirketi kurmak için sermaye sağlamak. Kızı ona göre amaçlarına ulaşmak için sadece bir araç.
Muhsin Bey yüzünden Neyyire Hanım ile tartışıyor ve 3 sene konuşmuyorlar, Süavi yüzünden eşi Meral Hanım ile tartışıyor ama bu tartışmalarda hep karşı tarafı aşırılıkla suçluyor. Acaba??? Kendisinin hiç mi suçu yok? Nihayetinde karşısındaki erkekler evli, onlar aynı sahneyi paylaşan sanatçılar da olsalar sahne dışında Cahide'nin hareketlerine dikkat etmesi, samimiyete bir sınır getirmesi gerekirdi. Belki de böyle davranarak güzelliğini, cazibesini test ediyor, böylece egosunu tatmin etmiş oluyordu.
Cevdet bir bölümde: "Yeteneği ve zekası Cahide'ye uzun süre yardım edecekti. Güzelliği de. Başarısını sürdürebilmesi ve onunla yaşlanabilmesi için bir özelliğe daha ihtiyacı vardı. En başta atladığı, yol üzerinde tamamlama fırsatı bulamadığı eğitim açığını kapatması gerekiyordu." Bence fazlasıyla doğru bir tespit ama acaba fırsat mı bulamadı yoksa bulmak isteği, gereği görmedi mi? Bu ona bir yakını tarafından önerilseydi onun gibi biri kabul eder miydi? Bence; tavan yapmış egosu, zekası, yetenek ve güzelliğinin her şeye yeterli olduğunu sanan biri olarak neden eğitime ihtiyaç duysun? Tam bir cahil cesaretiyle yetkin olmadığı işlere de el atmış bir kişi olarak.
Her fırsatta anlatıldığı gibi; dik başlı, kendi ayakları üzerinde durmak isteyen, taviz vermeyen, sert yapılı Cahide nasıl oldu da alkole boyun eğdi, onun esiri oldu?
Üzerinde konuşulacak, tartışılacak çok şey var ama benim en çok ilgimi çeken olaydan/kişiden bahsetmeden geçemeyeceğim. Vasfi Rıza Zobu ve Sonku'ya nefreti. Şehir Tiyatrolarında aynı sahneyi ve film setlerini (Söz Bir Allah Bir, Akasya Palas...) paylaşmış, 1941'de Perde-i Sahne dergisinin beşinci sayısında Cahide hakkında olumlu bir yazı yazmış olan Zobu ne oldu da sonra değişti? Şehir Tiyatroları Genel Yönetmeni olduğu dönemde, Belediye Başkanı Haşim İşcan vefat edip yerine geçici olarak Faruk Ilgaz geçince, Cahide'nin kovulmasına dair mektubu (bunu daha öncede denemiş ama başarılı olamamıştı) dosyadan çıkarıp, başkana göndermişti. Faruk Bey ise işbaşı yapar yapmaz (1968) masasında bulduğu mektuptaki isteği uygun bir dil ile geri çevirmiş. Zobu gibi biri ilk fırsatta neden Cahide'yi işten attırıp, ekmeğine mani olmak ister? Sonrasında ise Zobu, her bulduğu fırsatta Cahide aleyhinde konuşup, onu yerden yere vurmuş. Neden???
Farkındayım yorum oldukça uzadı. Son olarak her şeyi bize aktaran Cevdet'e de dokunmadan geçemeyeceğim. Cahide'ye değer veren, onu yakından tanıyan, seven biri olarak Cevdet daha cesur olmalı ve Cahide'yi, Cahide'den korumalıydı ( tabii bana göre). Keşke gerçek hayatta da Cahide'yi kendinden koruyacak bir Cevdet olsaydı...
Hayatı roman olan Cahide, bizim çocukluğumuzda hep deyimlere, atasözlerine olumsuz örnek olarak gösterilirdi. Zenginliğine güvenme bir kibrite bakar demişler ki iki büyük yangın ( dedesinin köşkü ve Sonku Film) ona maddi çöküşü göstermiş. Güzelliğine güvenme bir sivilceye bakar sözü ise sivilce olmasa da alkollü yılların verdiği çöküş güzelliğin geçici olduğunu göstermiş. Çeşme akarken küpünü doldurmak ( Cahide doldurmamış) ise hepimize ders olması gereken bir söz. Zirveye çıktığı hızla düşen Cahide, 'Zirveye çıkmak kolay, orada kalmak zordur' sözünün ispatı gibi.
Hala alıp okumadıysanız Cahide'nin hayatı ile birlikte dönemin tiyatro, sinema sektörünün gelişimi, sanatçılarının yaşamları, ilişkileri, sosyal ve siyasi hayatını da öğreneceğiniz KIZIL ÇENGİ'yi okumanızı öneririm. Kitapla kalın...
·
118 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.