Evet.. Beni derinden etkileyen, kendimi o eski Türkiye'nin dertsiz tasasız rüya gibi harukulade yıllarında hissetmemi sağlayan bir eser daha... Reşat Nuri Güntekin’in “Çalıkuşu” adlı romanı, 1922 yılında yazılmış. Kitap, Türk edebiyatının en çok okunan eserleri arasında, en üst sıralarda yer bulabilmiş bir eser olarak gözüküyor... Roman, Feride’nin çocukluk yıllarında başlıyor ve onun hayatını anlatıyor. Feride’nin babası bir süvari binbaşısıdır ve görevi nedeniyle sürekli yer değiştirmektedir. Feride daha üç yaşına girmeden babası tarafından, annesiyle birlikte bir köye gönderilir. Annesi hasta bir kadın olduğu için Feride’yle pek ilgilenememektedir. Bu yüzden ona bir dadı tutulur. Ancak Feride dört yaşındayken dadısı evlenir ve Feride’yi bırakır. Feride, bunun için günlerce ağlar. Babası, hasta annesiyle birlikte Feride’yi İstanbul’a yollar. Ancak annesi daha İstanbul’a gelemeden Beyrut’ta hayatını kaybeder. Babası Feride’yi, neferi Hüseyin’le İstanbul’a teyzesi ve büyükannesinin yanına yollar. İstanbul’da yeni akrabalarıyla tanışan Feride, burada da yaramazlıklarını sürdürür. Sadece teyzesinin oğlu Kâmran’a karşı çekingen davranır. Feride, dokuz yaşındayken büyükannesini de kaybeder. Babası onu bir Fransız yatılı okuluna gönderir. Feride yaramazlıklarına burada da devam eder. Pek çok kişinin cesaret edemeyeceği şeyler yapar. Ağaçlara tırmanıp daldan dala atlar. Bu nedenle öğretmenlerinden biri Feride’nin adını “Çalıkuşu” koyar. Feride okul yıllarında babasını da kaybeder. Teyzesinden başka kimsesi kalmamıştır. Yaz tatillerini teyzesinin yanında geçirmektedir. Teyzesinin iki çocuğu vardır. Büyük olanın adı Kâmran, küçük olanın Necmiye’dir. Feride, bir gün kiraz yemek için ağaca çıktığı sırada Kâmran’ı, Neriman adlı dul bir kadınla öpüşürken görür ve dayanamayarak güler. Neriman koşarak kaçar. Kâmran ise Feride’nin bundan kimseye söz etmemesini ister. Feride, bu sırrı saklayacağına söz verir. Kâmran da ona düzenli aralıklarla hediyeler göndermeye başlar. Okuldaki kızlar yaz tatilinde yaşadıkları aşkları birbirlerine anlatır. Feride de kendini Neriman’ın yerine koyarak Kâmran’la aşk yaşadığını okuldaki kızlara inandırır. Yaz tatilinde Feride, Tekirdağ’daki teyzesinin yanına gitmiş, teyzesinin kızı Müjgan ile sırdaş olmuştur. Müjgan, Kâmran’a Feride’nin onu sevdiğini söyler. Kâmran, Feride’ye her şeyi öğrendiğini söyleyerek evlenme teklif eder. Feride ile Kâmran nişanlanır. Kâmran dört yıl İspanya’da sefaret kâtibi olarak çalışacak, bu arada Feride okulunu bitirecektir. Dört yıl sonra, evlenmelerine üç gün kala hiç beklenmedik bir olay olur. Feride, bahçede dolaşırken kapının önünde siyah çarşaflı bir kadın gelir. O kadın Feride’ye Kâmran’ın Avrupa’da bir sevgilisi olduğunu söyler. Kâmran’ın sevgilisine yazdığı bir mektubu okur. Bunun üzerine Feride, bir not yazarak evi terk eder. Kendi hayatını yeniden kurmak için Anadolu’ya öğretmen olarak gitmeye karar verir. Bu olaydan sonra Feride’nin Anadolu macerası başlar. Feride Maarif Nezaretine giderek iş başvurusunda bulunur. Bursa’nın Merkez Rüştiyesi’nde coğrafya ve resim öğretmenliğine tayin edilir. Bursa’ya gittiğinde bir başkasının da aynı göreve atandığını görür. Bunun üzerine Bursa’nın Zeyniler köyünde göreve başlar. “Çalıkuşu” romanı, Feride’nin hayatını anlatırken, baştada bahsettiğim gibi aynı zamanda dönemin Türkiye’sini de yansıtmaktadır. Feride’nin yaşadıkları, dönemin toplumsal yapısını, kadınların durumunu ve insan ilişkilerini gözler önüne sermektedir. Romanın dilinin akıcı olması, okuyucu olarak hikayeye çok kolay şekilde dahil olmamı sağladı... İtiraf etmeliyim ki, Reşat Nuri Güntekin’in bu eseri, herkes gibi banada derin duygular yaşattı. Feride’nin yaşadıkları, insanın içini burkmakta, onunla birlikte üzülmekte, onunla birlikte sevinmesini ve heyecanlanmasını sağlamaktadır. “Çalıkuşu” romanı, sadece bir aşk hikayesi değil, aynı zamanda bir insanın hayat mücadelesini de anlatıyor. Bu romanın, okuyucuya unutulmaz bir okuma deneyimi sunduğu bence çok aşikar. Reşat Nuri Güntekin’in kaleminden çıkan bu eser, Türk edebiyatının en değerli yapıtlarından biri olup, bence herkes tarafından okunması gereken bir kitaptır.