Parvus, Rusya İmparatorluğu'nun (bugünkü Beyaz Rusya'da) Vareglerden Yunanlara uzanan ticaret yolunun bir parçası olan Berezina Nehri üzerindeki bir ticaret merkezi olarak ortaya çıktığına inanılan, mühim bir kısmını Yahudilerin teşkil ettiği Berezyna'da Yahudi bir ailenin çocuğu olarak 8 Eylül 1867'de doğdu. Adını Israel koydular, çocukluğuna dair çok az şey bilinmesine rağmen, Gelfand ailesinin alt-orta sınıfa ait olduğu biliniyor; babası bir çeşit zanaatkar olarak çalışıyordu - belki çilingir ya da demirciydi. İsrael küçük bir çocukken, bir pogrom neticesinde ailesinin Berazino'daki evinde çıkan yangın yüzünden İsrael'in baba tarafından büyükbabasının memleketi olan eskiden Kırım Tatarlarının önemli bir liman kenti olan Hacıbey'e ya da Rusya İmparatorluğu'nun (bugünkü Ukrayna toprakları da dahildi) verdiği adla Odessa şehrine taşınmaya yol açtı. Gelfand, daha çok Dr. Aleksander Helphand ya da Parvus Efendi olarak bilindi, evvela sıra dışı ve alışılmadık bir adamdı. Marksist bir teorisyen olarak hem Troçki'nin hem de Lenin'in fikirlerine ilham kaynağı olmuştu. Dünyanın sosyalizme büyük bir savaş neticesinde ulaşacağını öngörüyordu. Fakat nerede? Neredeydi o yer? Avusturya mı? Rusya mı? Almanya mı? 1912-13 yıllarında Balkan Savaşları çıkınca peşisıra bir dünya savaşı çıktı öngörüsü tutmuştu ve daha önceden yani Balkan Savaşları esnasında şaibeli ticari anlaşmalarla kısa sürede bir multimilyoner oldu, öyle görünüyor ki kazandığı parayı yine de beklediği ihtilalin zeminini hazırlamak için onun hizmetine yatırmış. Birinci Dünya Savaşı sırasında Çarlık Rusya'yı çökertmek amacıyla Almanya ile işbirliği başlattı ve bir Alman ajanı olarak faaliyet gösterdi. Parvus tuhaf, çok tuhaf bir kişi. İnanmış bir Marksist ama aynı zamanda bir kapitalist, elindeki kapitali yani sermayeyi marksist düzen için harcayan biri. Dışarıdan bakıldığında paradoks olarak görülen bu sıfatlar onun metotlarıyla bir düzen içinde işliyordu. Marksist olmadan önce okuduğu ve tesiri altında kaldığı kişiler se öyle acayip ki biraz bahsetmek yerinde olur. Parvus Ukraynalı şair Taras Şevçenko, gazeteci Nikolai Mihaylovski ve politik heccav Mikhail Saltykov-Shchedrin'in çevresindeki şekillenen "muhalif" kesim içinde biri oysa bilindiği üzere Şevçenko Milliyetçi bir Ukrayn ve Rus karşıtı. Onun haydamaklar için Haydamaki şiiri bile Parvusu etkilemeye yetmiş. Zaten pogramlar içine doğmuş bir çocukken, kendisi gibi zulme uğradığını düşündüğü halklar ve onların liderleri elbette onun ilgisini çekiyor ve Çar İmparatorluğu'nun meşruiyetini sorgulamaya başlamasına yol açıyor. Çarlığa olan nefreti Almanların ileri sanayi hamleleriyle oluşturulmuş düzenlerini gördükten sonra daha da alevleniyor. Marksist bir sabotaj ustası, paradoksları hedefi için kullanabilen köşesiz bir hayalet adam. Nitekim Parvus, izlerini örtme ve perde arkasında çalışma konusunda muadil Marksistlere de benzemiyor, bu yüzden bazen onun hakkındaki hikayelerde neyin iyi neyin kötü olduğunu belirlemek zor olabiliyor. Parvus onun takma adıydı ama üzerine yapışan bir etiket oldu, Lenin'in editörlüğünü yaptığı Bolşevik gazstesi Iskra'ya düzenli olarak katkıda bulunan hatta Troçki ile birlikte yaşayan bu adam hakkında okuyup okuyabileceğiniz en kapsamlı eser budur: Devrim Taciri. Onu tanımlayabilecek en iyi tarif de budur. Parvus’u merak eden biriyseniz emin olun baltayı sert taşa çarpmışsınızdır, onun kadar arkasında iz bırakmamak icin gayret sarf eden bir başka marksist var mıdir? Meşhurdur her temas iz bırakır denir, ondan kalan izlere ve temas ettiği olaylara bakılırsa devrim taciri yakıştırmasından daha iyi bir isim olamazdı.

Devrim TaciriZbynek A. Zeman · Kalkedon Yayınları · 20183 okunma

·

87 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

İçtihat ve Telakki Azası