Uzak ve yakın tarihten örnekler veren kitabı okuduktan sonra şuna kanaat getirdim: Ekonomi, borç para bulmak ve bunu geri ödemek mekanizması üzerine kurulu. Tarihin her döneminde de böyle olmuş. Borç para alma ve geri ödeme döngüsü, bugünkü medeniyetimizin temellerinden biri. Borç para vermek işini bir zaman Yahudiler, tefeci olarak, üzerlerine almışlar. Bu yüzden özellikle Avrupa’da sevilmemişler zaten. Sonra Medici ailesi İtalya’da tefeciliğin daha gelişmiş ve güvenli hâli olan bankacılık sistemini kurmuş. Kazandıkları servetin haddi hesabı yok. Borç bulabilmek şu bakımdan önemli ki, bugün bile insanların mal mülk sahibi olmalarını ve de şirketlerin büyük yatırımlara girişebilmelerini sağlıyor. Ne de olsa istihdam sağlayan neredeyse hiçbir yatırımcı, yatırımlarını peşin para ile yapmaz, borç para, yani krediler ile yapar. Biz orta direk insanlar bile ancak borç para ve uygun geri ödeme koşulları ile ev - araba sahibi olabiliyoruz, tatile çıkabiliyoruz, vb. Çoğumuz için başka türlüsü imkansız. Tarihte de, dünyayı şekillendiren en önemli olaylardan olan ticaret, borç para ve bunun ayrılmaz bir koşulu olan faiz ile yürüyor. Örneğin ticaret yapacak olan bir kervanın sahibi, uzak diyarlara gidip zengin olabilmek için mutlaka ona borç para verecek birine muhtaç. Yoksa bunu yapması imkansız. Ona borç para veren de, aldığı risk için faiz işletmek zorunda. Aksi hâlde borç vermesinin bir anlamı kalmaz. İşte faiz bu denli kritik ve gerekli bir olay. Hatta bir ticaret kervanına veya gemisine borç para verecek ne kadar çok kişi olursa, ticaret de o kadar büyür ve sonucunda anonim şirketler ortaya çıkar. Çok büyük yatırımlar ancak bu sayede mümkün olur. (Devlet tahvilleri ve borsa da benzer işlevleri görür.) Borç para alma ve ödeme dengesi, çoğunlukla sahtekarlık ve açgözlülük yüzünden bozulduğunda ise (Mississipi Balonu’nda ve Enron şirketinde olduğu gibi), krizler meydana geliyor. Akılda tutmak gerek: Borç vermek ve almak, işte tüm mesele bu.

Paranın Yükselişi Dünyanın Finansal TarihiNiall Ferguson · Yapı Kredi Yayınları · 2012137 okunma

·

134 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.