Merhaba. Aiskhylos'un Zincire Vurulmuş Prometheus tragedyası oldu ayın son okuduğum kitabı.
İlyada ve Odysseia'ya ön hazırlık okumalarımdan biriydi. Önsöz Azra Erhat'a ait. Tiyatro eseri okumalarım çoğu zaman en sona bırakırım ama burada en başta okunmasında hiçbir sakıncası yok. Hatta ilkten okunması çok daha iyi olur.
Önsöz de öğrendiğim birkaç bilgiyi paylaşacağım önce. Yunanca adı Prometheus desmotes, yani Bağlanmış Prometheus 'tur. Aslında Aiskhylos, Prometheus'u üç tragedya da işlemiş. Üç serinin ilk ve ele geçen tek piyesidir Zincire Vurulmuş Prometheus. Öbür ikisi yitirilmiş sadece adları biliniyor. Biri, Kurtulmuş Prometheus diğeri, Ateş Taşıyan Prometheus olarak oyun listesinde geçiyor.
Prometheus'un asıl konusu insan, oynanan dram da insanlığın dramıdır, deniyor önsöz de.
Başkaldırmak insanın doğasında vardır. Prometheus 'da tanrı Zeus'a bir başkaldıran olarak karşı çıkmaktan geri durmaz. Bu öncüllüğün ortak özelliği Prometheus ve insanı birleştiren noktadır başkaldırış. İnsan ve Prometheus'un bu özelliği benzerliği ile dikkat çekmiştir.
İnsanlara acıyan onlara yardım etmek isteyen Prometheus ateşi çalar ve insanlara verir. Ve pek çok şeyi insanlara öğrettiğini söyleyen Prometheus'u Zeus, gaddarca bir intikamla, zincirler ve üzerine belalar gönderir.
Zeus bir gün öğrenir ki onunda tahtından edecek biri vardır. Kim olduğunu sadece Prometheus biliyordur. Elçisini gönderir fakat Prometheus kimin olduğunu söylememekte kararlıdır. Ne kadar işkence ederse etsin söylememekte diretir. Zeus öğrenmek için daha büyük belalar gönderir böylece.
Nasıl belalar olduğunu öğrenemiyoruz ama kimin onu tahtan indireceğini Zeus hariç bizler biliyoruz.
O büyük sırrı da merak edip okursunuz belki diye yazmıyorum. İlk tragedya eserim ve beğendim. Tavsiye ederim.
En sonda birkaç sayfa Heseidos'un Theogania ve İşler Günler de bahsettiği Prometheus ve Pandora'dan kesitler verilmiş. İlk Heseidos'un Theogania ve İşler Günler'ini okuduğum için verilen bilgilere yabancı değildim tabi. Ekler bölümüne ayrıca bir de Goethe'den Prometheus ile ilgili birkaç metinde eklenmiş.
#kitapalıntıları
~KRATOS
Her varlık çoktan bir kaderle yükümlenmiş,
Tanrıların başıdır yalnız yükümlü olmayan
...
~PROMETHEUS
Bütün bu işkencelerden sonra
Kurtulacak mıyım bir gün?
Ama neler söylüyorum, her şeyi önceden bilmiyor muydum?
Hepsini biliyordum başıma geleceklerin.
Payıma düşeni gönül ferahlığıyla taşımalıyım,
Kaderin önüne durulmaz, bilmeliyim bunu.
Ama susmak da olmuyor, söylemek de
Bu benim başıma gelenleri.
~KORO
Sözünü sakınmıyorsun,
Başına gelen boyun eğdirmiyor
Tersine başkaldırtıyor sana.
~PROMETHEUS
Nasıl kazanılır gelecek zamanlar,
Güçle, zorla değil, akılla kazanılır demişti.
~PROMETHEUS
...
Anlaşılan dostlardan kuşkulanmak
Başa geçenlere özgü bir hastalık
...
~PROMETHEUS
İnsanlara acıdım diye bana acımaz oldular.
~PROMETHEUS
Başı dertte olmayana kolay gelir
Dertliye akıl öğretmek, yanıldın demek.
~OKEANOS
Bana deli desinler razıyım :
İyilik uğruna deli sayılmak güzel şey!
~PROMETHEUS
Hayır, her işi bitiren Kader
O günleri bana göstermekten uzak henüz:
Sonsuz acılar, kahırlar bekliyor beni.
Bu zincirlerden kurtulacağım günden önce,
Olacağın karşısında ne hüner göstersem boş.
~KORO
Görmüyor musun ki kör insan soyu
Düşlere benzer güçsüzlüğü içinde
Eli kolu bağlı yaşıyor.
~KORO
Ne demek, kalleşlik etmemi mi istiyorsun?
Hayır, belayı paylaşacağım onunla:
Dönekliğe yer vermem yüreğimde,
En iğrendiğim şeydir döneklik