103 sene önce biga ve dolaylarında yaşananlara dairdir.
uluğ iğdemirin yazmış olduğu bu kitap aslında bir günlük. şöyle ki, uluğ iğdemir 1919 senesinde çanakkale ilk öğretmen okulunu bitirir ve bigaya, osmangazi numune mektebine, atanır. uluğ iğdemirin burada görev yapmaya başlamasından bir süre sonra biga merkezli II. anzavur ahmet ayaklanması başlar. (şubat 1920)
işte bu II. anzavur ayaklanması sırasında 19-20 yaşlarında öğretmen olarak bigada bulunan uluğ iğdemir bölgede gördüklerini, yaşadıklarını, duyduklarını günlük olarak dört küçük deftere not almıştır. uluğ iğdemirin günlük aldığı notlar 1973 senesinde türk tarih kurumu tarafından basılmış ve ortaya bu kitap çıkmıştır.
kitabın içeriğine dönelim biraz da. kitapta uluğ iğdemir kendisinin de önsözde belirttiği üzere gerek yaşından gerekse şahit olduklarından sebep yer yer duygusal, sitemkar, öfkeli hallerini anlatımına da yansıtmıştır.
şimdi de uluğ iğdemirin gün gün yazdıklarına bir bütün olarak bakıp kitabın içeriği hakkında biraz daha fikir sahibi olmaya çalışalım.
kitapta ilk olarak anzavur ahmet ve onun destekçisi gavur imamın dramalı rıza bey ile mücadelesinin bölge halkında yarattığı tedirginlikten bahsediyor iğdemir. yunan işgali sonrası çerkez ethemin birliklerine katılıp kuvayi milliye saflarına geçen eski bir teşkilatı mahsusa üyesi olan dramalı rıza, kazım özalp tarafından bigaya anzavur isyanını bastırması için gönderilir. #222217838 anzavur ahmet ve dramalı rıza arasındaki bu silahlı çatışmalardan halk tedirgindir. çünkü gerek çatışma sırasında gerek çatışma sonrası kazanan kim olursa olsun kendilerine zulmedileceğini düşünür biga ve civarında yaşayanlar.
kitapta biga halkının kuvayi milliye hakkında olumsuz düşünmesinin nedenlerinden de bahseder iğdemir. biga halkının kuvayi milliye hakkında olumsuz düşünmesinin nedenleri olarak bölgeye gelip kuvayi milliyeyi kötüleyenleri, padişah-halife, damat ferit hükümeti yanlılarını, bölgede bulunan anzavur ve gavur imamın nüfuzunu gösterir iğdemir.
iğdemir kitapta bölgede anzavur ve çetesi tarafından yakalanan kuvayi milliyecilerin başına neler geldiğini de anlatır; #222221353
iğdemir buna ek olarak I. dünya savaşı sonrası hükümetin hapishaneleri boşaltması sonrası hapiste olan eşkiyaların bigaya da geldiğinden, bunların anzavur ahmet ve gavur imam ile birleşip bölgede terör estirdiğinden de bahseder. birleşen bu eşkiyaların bölgede hükümet konağını basıp jandarmaları şehit etmesinden, hükümet konağında ikamet etmesinden, #222220203 halkın arasında vuku bulan/önceden var olan anlaşmazlıkları çözmek için kendilerince kurdukları mahkemeler ile bölge halkına zulmetmelerinden de bahsediyor.
bölge halkının ve kuvayi milliyecilerin bu şekilde katledilmeleri sonrası istanbuldan bigaya heyet-i teskiniye adında bir heyetin gelmesinden, gelen bu heyetin bölge halkına kuran ve peygamberi düstur alan hükümete (damat ferit hükümeti) ve bu hükümetin başında bulunan padişaha itaat etmeleri gerektiğinden de bahseder uluğ iğdemir.
bu dönemde bölgenin içinde olduğu karışık durumda eski bir ittihatçı olan mehmet kazım (uluğ iğdemirin babası) da anzavur ahmet tarafından esir alınır. yazar kitapta babasını kurtarmak için verdiği mücadeleden ve bu mücadele içerisinde anzavur ahmet ile olan buluşmasından da söz eder. #222247091
yine bölgedeki bu karışık durumda bölgeden ayrılmak isteyen halktan arabacıların fırsattan istifade fazla para istemesinden, bölgeden ayrılmanın istanbulda bulunan işgal kuvvetlerini endişelendirmesinden sebep istanbul hükümetince yasaklanmasından, bu süreçte çarşı pazar ve dükkanlardaki karışıklıklardan, atılan topların evlere gelir korkusu nedeniyle bölge halkının gerek bodrumlarda gerek birbirlerinin evinde kalmasından, #222245223 #222223455 türkün, bölge halkının ingiliz beslemesi anzavura, gavur imama destek vermesine sinirlenmesinden #222247938 kuvayi milliyeye karşı kendilerine kuvayi muhammedi deyip din ile kendilerine destek sağlamaya çalışan eşkiya kılıklı çetelerin islama verdiği zarardan, bölgede gerçekleşen katliamlardan bahsetmeyen istanbul basınından ve onlara olan öfkesinden... de bahseder iğdemir.
ilerleyen günlerde bölgeye sık sık baskınlar yapan çerkez ethemin kuvvetleri ve diğer kuvayi milliyeci çeteler anzavur ahmete ve destekçilerine iyice güçlükler çıkarmaya başlar. kuvayi milliyeci çetelerin yanı sıra Mustafa Kemal'in başkanlık ettiği heyeti temsiliye kararıyla bölgeye kuzey cephesi komutanlığı, 61. tümen komutanı olarak atanan miralay kazım (özalp) paşa da anzavuru sıkıştırır. tüm bunlara dayanamayan anzavur karabigaya gelen ingiliz gemisine binerek istanbula kaçar.
iğdemirin günlüğü/kitap 22 nisan 1920de bitiyor. bu yüzden anzavurun 3. kez ayaklanmasından ve bölgede devamında gerçekleşen olaylardan bahsetmiyor. bu konuda okuma yapmak isteyenler; 
Kazım Özalp 'ın 
Millî Mücadele kitabından yararlanabilirler.
yazarın bahsettiği zaman aralığı şubat-nisan 1920de anadolu eşkiya kılıklı çeteler ve onlara destek veren kuvayi inzibatiye ile bağımsızlığı savunan kuvayi milliye çetelerinin çatışmaları, farklı şehirlerde itilaf devletlerinin yaptığı işgaller bu işgallere karşı önce Mustafa Kemal'in başkanlığını yaptığı heyeti temsiliye sonrasında birinci meclisin verdiği mücadeleler ile doludur.
kitabı okuyanların aynı süreçte yaşanan bu durumları da göz önüne getirmesinin okuması özelinde daha bir yararlı olacağını düşünüyorum.
(ben de bu süreçte yaşanan diğer olaylardan burada bahsederek kitabın bütünlüğünü bozmak istemedim. belki ilerleyen zamanda bu konuda kitap/kitaplar okursam buraya bu süreç ile daha bir ayrıntılı yazı yazarım.)
ek: #222253602
ek-2: mega.nz/file/WItWWQwS#4...
·
222 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.