Yakın zamanda Cumhuriyetin yüzüncü yılını idrak edeceğiz. Zürcher'in bu kitabı aslında bir şeyi kesin olarak kanıtlıyor. Cumhuriyetimizde yaşanan siyasi mücadelelerin yaşı da yüz olmak üzere... Cumhuriyet kurulduğundan beri demokrasinin olmazsa olmazı çok partili siyasi yaşam için ilk denemelerin sonucu ülkemizde pek de olumlu değildir. Siyasi parti mahfilinin demokrasi için zaruret olmasına karşın, iktidarı tehdit eden parlamalar hiçbir zaman için kolay kabul edilebilir değildir. Siyasi mücadelede kimin haklı olduğundan ziyade ortaya çıkan partilerin hangi amaçların tahakkukunun peşinde koştuğu üzerine yoğunlaşılır. İlk siyasi muhalefet TCF de siyasi zan altında kalarak yaşamına başlar. Zürcher'in şeffaf bir biçimde ortaya koymaya çalıştığı üzere aslında TCF, ülkenin çok sesli demokrasiye geçmek için doğum sancılarının tam olarak başlamadığı yanlış bir zamanda dünyaya gelir. Doğrudan Gazi'nin otoritesini sarsma ya da Cumhuriyeti direkt hedef alma amaçları olmasa dahi TCF'liler zayıf siyasi entegrasyonlarına rağmen güçlü bir şekilde ezilirler. Tabi olayları dışarıdan değerlendiren birinin partinin esas amacını gizli saklı hedeflerini algılayabilmesi zordur. Zürcher, partinin kılcal damarlarına inerek yazılı bütün belgelerden yola çıkarak TCF'nin ne olduğunu ortaya koymaya çalışır. Aslında evraklar vasıtasıyla görünen bir illegallik olmamasına karşın muhalefet olma edimi baştan altında bir şey aranması gereken bir girişimdir. Zira TCF'nin programı ve beyannamesi CHF ile benzerlikler taşır. Aynı yolda emek sarf etmiş insanlar arasında siyasetin oluşturduğu tefrikanın da iyi anlaşılması için bu önemli bir bağlantıdır. Zürcher'in yoğun olarak vurguladığı nokta bu minvalde olup, siyasetin düşmanlığa düşmanlığın tasfiyeye kadar giden halinin izahıdır. Yedi sekiz aylık muhalefet deneyimin altında yüzyılların düşmanlığının çıkmasına da imkan yoktur. Aslında mesele Cumhuriyetin tehdit algısının hassasiyetinde yatar. Devrinde yazılanlar da bunu kanıtlar Zürcher'in devri berraklaştırma çabaları bu nedenle daha önemli bir boyut kazanır. Zira siyasi mücadelenin adı koyulmuş olur. Buna rağmen daha derin bir tarihi değerlendirme faydalı olabilirdi. Ayrıca kişisel fikri gelişimlere derinlik kazandırarak TCF'lilerin tavırlarının arka planına ışık tutulabilirdi. Bununla birlikte yüzlerce yıl saltanat, hilafet, tebaa şeklinde tırnak ve ete dönüşmüş yapıların ayrılmasındaki sosyolojik, kültürel ve en önemlisi siyasi amillere ışık tutulabilirdi. Tabii bu sayılanlar eserin çapını arttıracak konuyu bağlamından az da olsa çıkaracak tespitler ama yine de okurun gözü arıyor. Zürcher'in bu eseri dışardan bir ses olmasına karşın doygun bir şekilde işin özünü layıkıyla vermeye aday... Günümüz siyasi sorunlarını anlamak için güçlü bir referans olabilir. İyi okumalar...

Terakkiperver Cumhuriyet FırkasıErik Jan Zürcher · İletişim Yayınları · 200362 okunma

·

19 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

zafer saraç