Her devirde zalimler ve zulme uğrayanlar oluyor, Şuşanik de inancı sebebiyle zulme uğrayan kadınlardan birisi. Kisa ve çabuk okunan bir eser, tarihi değeri bakimindan okunması gerekir. Bilinen ilk roman olarakta değerlendirebilir . Aslında hagiografi eseri sayılabilir ( hagiografi: Hristiyanlıkta azizlerin, kilise büyüklerinin ve kendini dine adayanlarin hayatlarının anlatıldığı eser ) Eserin önemi sebebiyle kalan kısımları kitabin arka sayfası ve giriş kısmından parçalar alarak yazıyorum . Konusu: Şuşanik, Gürcü kralı Vahtang Gorgasali’nin (yaklaşık 439 – 502) hüküm sürdüğü dönemde, Gürcistan’ın Aşağı Kartli bölgesini yöneten Prens Varsken’in İran şahı I. Firuz’a bağlılığını bildirmesi ve Hristiyanlıktan çıkıp Zerdüşt dinine girmesinin ardından eşi Kraliçe Şuşanik’e yaptığı eziyeti anlatır. Kraliçe Şuşanik, kocası Varsken’in baskısına boyun eğmeyip Hristiyan kalmaya devam eder ve saraydan ayrılıp küçük bir evde şehadete ermek için Tanrı yolunda çile çekmeye başlar. Azizenin bu yolculuğunu Şuşanik'in Şehadeti adlı küçük eserde anlatan, aynı zamanda Şuşanik’in rahibi olan İakob Tsurtaveli, sadece bir anlatıcı değil, bu küçük romanın kişilerinden de biridir. Günümüze yazılı halde ulasabilmis olan bilinen en eski Gürcü edebi eseridir, m.s. 5 yy'da yasamis olan Iakob Tsurtaveli'nin Kutsal Şhushanik'in Şehit Oluşu adli eseridir.Şuşanik'in şehadetini anlatan elyazması ilk kez 1882'de basıldı. Eserayrıca Rusça, Fransızca, İngilizce, Almanca, İspanyolca, Macarca, İzlandaca ve Türkçe gibi başka dillere de çevrilmiştir. Şuşanik’in Şehadeti Türkçeye çevrilip 2019’da Şuşanik adıyla iki dilde (Türkçe ve Gürcüce) yayımlanmıştır. İakob Tsurtaveli’nin günümüze ulaşmamış başka eserlerinin de olduğu sanılmaktadır. 1979 yılı Şuşanik'in Şehadeti'nin yazılışının 1500. yılı kabul edilmiş ve UNESCO tarafından anılmıştır. İakob Tsurtaveli Tsurtaveli hakkındaki bilgiler, daha çok kendi eserlerine dayanır. Tsurtaveli, Gürcistan’ın Aşağı Kartli bölgesinin yöneticisi olan Prens Varsken’in sarayında Ortodoks rahip olarak görev yapıyordu. Adının bir parçası olan Tsurtaveli, Tsurtavi kasabasından olan anlamına gelir. İakob Tsurtvali ‘nin yaşadığı dönemde kaleme daldığı Şuşanik’in Şehadeti, günümüze ulaşmış en önemli eseridir. Eser, Tsurtavi kasabasında, Prens Varsken’in, karısı Şuşanik’e yaptığı eziyetleri anlatır. Tsurtaveli, kaleme aldığı bu olayın hem tanığı, Azize Şuşanik’in rahibi olmasından dolayı hem de kahramanlarından biridir. Tsurtaveli Şuşanik’in Şehadeti’ni Şuşanik hayattayken yazmaya başlamış ve onun ölümünden hemen sonra tamamlamış olduğu sanılır (yaklaşık 475-482). Bu eserin günümüze ulaşmış en erken el yazması ise, 11. yüzyıla aittir. Şuşanik’in Şehadeti’nin bazı bölümlerinin günümüze ulaşmamış olma ihtimali de vardır. Bir hagiografi olan Şuşanik’in Şehadeti, küçük bir romanı andırmaktadır ve eser, Gürcü edebiyatı tarihinin başlangıcını oluşturması açısından önemlidir. Şuşanik'in Şehadeti Gürcü edebiyatının günümüze ulaşmış en eski metnidir. 5. yüzyılın son çeyreğinde yazıldığı kabul edilir. Günümüze ulaşan en eski el yazması 10. yüzyıla aittir ve bu el yazması, tarihsel Tao bölgesinde, bugün Türkiye sınırları içinde bulunan Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı Altıparmak köyündeki Parhali Manastırı'nda kaleme alınmıştır. Bu metnin 10. yüzyıla tarihlenen Ermenice bir çevirisi de vardır. Bu hagiografik romanda anlatılan olayların yazarı, Azize Şuşanik’le aynı dönemde yaşamış ve olayların içinde yer almış biri olan İakob Tsurtaveli'dir. İakob Tsurtaveli’in Şuşanik’in Şehadeti adlı eserini Gürcü yazar ve şair Tamaz Çiladze, on beş yüz yıl önce yazılmış bir “roman” olarak niteler. Eser Azize Şuşanik’in öldüğü tarihten (475) hemen sonra tamamlanmış olmalıdır. “Ve şimdi size azize ve sevgili Şuşanik’in şehadete ermesini hakikate uygun biçimde anlatacağım” diye başlayan metnin içeriğine bakarak, İakob Tsurtaveli'nin bu kitapçığı azize hayattayken yazmaya başlamış, onun ölümünden hemen sonra bitirmiş olduğunu anlaşılmaktadır. Bu küçük romanın günümüze ulaşan en eski el yazması 10. yüzyıldan kalmıştır. Aynı döneme ait Ermenice metin Gürcüce metin üzerinden kaleme alınmış ya da çevrilmiştir. Bununla birlikte Gürcüce ve Ermenice metinler birbirinden farklı olması nedeniyle her metin diğerinden bağımsız olarak yazılmış da olabilir. Şuşanik’in rahibi İakob, Kartli (Gürcü) kilisesinin rahibiydi ve Şuşanik bu kilise tarafından azize ilan edilmiştir. Öte yandan, Ermeni soyundan gelen Şuşanik, Ermeni kilisesi tarafından da azize olarak kabul edilir. Halk muzigi de cok sesli olan gürcülerin oldukca zengin bir sözlü edebiyati ve yine kendine özgü alfabesi olan ve bu alfabeyi oldukca erken gelistirmis bir ulus olarak da oldukca zengin bir yazili edebiyat varligi mevcuttur.

ŞuşanikIakob Tsurtaveli · Othello Kitap · 202051 okunma

·

55 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Okuma yolculugu