ÇEVİRMENİN ÖNSÖZÜ Tarihi yasaklarla dolu Kürt halkının dilinin ve kültürünün yaşatılıp yeni kuşaklara aktarılmasında sözlü edebiyatın rolü büyüktür. Sözlü edebiyat deyince de kuşkusuz akla öncelikle dengbejler gelir.
Büyük dengbej, efsanevi Kürt şairi Evdale Zeynıke, Kürt sözlü edebiyatının önemli ustalarından biridir.Yalnız Kürtler arasında değil, bölgede yaşayan tüm halklar arasında efsaneleşen adıyla Evdal, etkisini günümüz dengbejleri üzerinde hâlâ sürdürüyor.
Aradan bunca yıl geçmesine rağmen, Kürt köylerinde, dengbej divanlarında hâlâ Evdale Zeynıke'nin stranları söylenir.
Evdal'ın yaşamı üzerinde çok şey söylenmiş ama çok az şey yazılmıştır. Araştırmacı-YazarAhmet Aras elinizdeki kitabında, sözlü anlatımları elekten geçirip derlemiş, yazıya dökmüş ve böylece bir tarihin yitipgitmesinin önüne geçmiştir.
Aras'ın çalışması,1996 yılının sonlarına doğru Kürtçe olarak Deng Yayınlarında yayımlanmıştı.
Kitabın Kürtçe basımının Evdal'ın yaşamı üzerindeki giz perdesini kaldırdığı, onu büyük ölçüde gün ışığına çıkardığı açıktır.
Ancak Kürtçe okuma yazmanınhâlâ ciddi engellerle karşılaştığı, Kürt okur yazarlarının istenilen düzeyde olmadığı ülkemizde, kitabın Kürtçe basımı da ne yazık ki istenilen etkiyi yaratmadı.
Kürtçe basımın redaktörlüğü de tarafımdan yapıldığı için, Evdale Zeynıkeyi okumak isteyen ancak Kürtçe bilemedikleri için bu özlemini gideremeyen okurların şikayetini sürekli duyuyordum. Bu çeviri ile bir eksikliğin giderileceği, Türk aydınlarının, Kürtçe okuyamayan kesimlerinde Evdale Zeynıke'yi ve dolayısıyla dönemin özelliklerini, daha iyi kavrayabilecekleri kanısındayım. Bu, Kürtlerin ve Kürt kültürünün anlaşılmasına da hizmet edecektir.
Evdale Zeynıke'nin dengbejler tarafından söylenen çok sayıda stranı var. Ancak bunlar iyi incelendiğinde, birçoğunun aynı stranın değişik varyantları olduğu görülür.Bazil Nikitin'in Kürtler adlı eserinde, Evdale Zeynıke'nin 12 şiirinden söz edilmektedir.
Nikitin'in sözünü ettiği 12 şiir bile, Evdal'ın 2 şiirinin değişik varyantlarıdır. Bu varyantların, özellikle kendi orijinal dili ile derlenip araştırmacıların ilgisine sunulması,neredeyse yitip giden sözlü Kürtedebiyatı açısından önemlidir.
Bitirirken çeviriye ilişkin birkaç not düşelim:Kürtçe kişi adları yazılırken, Kürtçe alfabe esas alındı.Kürtçe yer adları içinde genellikle aynı ilke uygulandı. Ancak bazı yerleşim yerlerinin Türkçe adları yazıldı.Bu türden kullanımlarda yerleşim yerinin eski adı, parantez içinde belirtildi. Dengbej, stran, kılam, çirok-bej, bılûrvan gibi Kürtçe/Kürtçeye özgü ifadeler aynen korundu.
Fehim Işık 21Ağustos2003,İstanbul
·
454 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.